Pilot Galeri, 2 Şubat-9 Mart tarihleri arasında İrem Tok’un “Karanlıkla Buluşmak” başlıklı galeri mekanındaki dördüncü kişisel sergisine ev sahipliği yapmaktan mutluluk duyar. Tok’un son iki yıldır üzerinde çalıştığı “Karanlıkla Buluşmak” başlıklı sergisi, sanatçının seramik eserlerinin yanı sıra kâğıt ve kitaplarla yaptığı yeni ‘denemelerini’ bir araya getiriyor.
Tok’un sergileri, insan-kültür-doğa karşıtlığı gözetmeden zamanın bir kaydını tutarken, kendi bireysel hikayelerini anlatmanın yollarını aradığı bir serüvenin duraklarını oluşturur. Sanatçı, başrolünde insanın olmadığı hikayelerin nasıl yazılacağının ve okunabileceğinin imkanlarını araştırır. Toprağın/suyun altı ve üzeri, sonsuz bir canlılığın ve döngünün yuvasıdır. Tüm bu insan-dışı canlılığı da barındıran hikayeler nasıl okunabilir sorusu onun sanatını meşgul ederken, insanı ve yarattığı kültürü bu döngüsellikten ayrı okumamaya ilişkin bir tutum neredeyse tüm eserlerinde seçilir.
Tok, yeni sergisinde, insan/canlı yaşamının, özellikle de medeniyetlerin geçiciliğini gözler önüne sererek insan algısını ve insanın gerçeği anlama kapasitesinin sınırlılığını sorgular. Modernleşme ve ilerleme fikirleri, dünyayı insan merkezli bir eksene oturturken, insanın da bir parçası olduğu doğaya ikincil değer atfeder. İrem Tok’un çalışmaları ise, arkeoloji, biyoloji, coğrafya ve sanatın kesiştiği bir alanda hayat bulur. Heykel, yerleştirme ve duvar resimleri gibi farklı disiplinlerde ürettiği işleri aracılığıyla Tok, yaşama daha yakından daha derin bir bakış önerir.
Tok, uzun zamandır üzerinde çalıştığı ansiklopedileri bu kez farklı bir şekilde ele alır ve kitapları harca dönüştürür, yüzeye yayar, parçaları tutan ve birleştiren birer öğe haline getirir. Eski ansiklopedilerin sayfalarını kullanarak yarattığı yüzey katmanları aracılığıyla Tok, zamanın farklı dönemlerine ait eserleri/metinleri izleyiciye gösterirken aynı zamanda tarihin eksik parçalardan oluşan ve gölgede kalmış taraflarını da işaret eder. Medeniyet Harcı isimli dizisinde kitaplardan oluşan yüzeyler, jeolojik toprak katmanları gibi üst üste yığılır ve sanatçının ürettiği seramik levhalar bu yüzeyleri bir mozaik gibi birbirine bağlar. Tok, bu çalışmalarıyla arkeolojiyi referans alarak medeniyetleri anlamaya çabalarken, geriye kalan boşluklara/çatlaklara, arkeolojinin kurmaca tarafına, insan ve doğa kaynaklı arkeolojik eserlerin yıpranıp yok olmasına dair sorular sordurur.
Sanatçının sergi başlığına da ilham veren ‘karanlık ile buluşma’ teması bir dizi eserde kendini farklı şekillerde gösterir. Sanatçının otoportresi olarak tanımladığı karanlık eller ve yüz yanı sıra karanlıkta yetişen farklı bitki türlerine odaklandığı seramik çalışmaları, gölgeleriyle birlikte ele aldığı bitkiler ya da karanlık/neredeyse sadece birer siluete dönüşmüş birbirini taşıyan yüzler, bu serginin temel izleğini oluşturur. Yaşadığımız çağın ve coğrafyanın bir metaforu olarak da okunabilecek bu ‘karanlık’ izler, insanların toplumsal olarak bulundukları zorlu şartlara ve yaşanan tüm kötü koşullara sağladıkları adaptasyon sürecine bir gönderme yaparken, geleceğin arkeologları için hayal gücünü zorlayıcı unsurlar içerir.
İstanbul’da yaşayan ve çalışan İrem Tok, ürettiği işlerinde kırılganlık, geçicilik, çaresizlik kavramlarının yanı sıra insan, doğa ve kültür arasındaki geçişken sınırlara odaklanıyor. Doğanın insan ve uygarlıkla bir arada varoluşu ve çatışması çalışmalarında önemli bir yer tutuyor. Resim, heykel, seramik, animasyon gibi çeşitli medyumlarda işler üreten Tok, ansiklopediler ve kitaplar gibi bilgi sembollerini dönüştürerek tarihsel anlatılarla yüzleşirken öznel olanı teşvik ediyor. Sanatçı, yapıtları aracılığıyla insanın tüm evreni anlama çabasındaki ironiyi sorguluyor.
Tok, 2023 yılı Aralık ayından beri SAHA Studio’da misafir sanatçı olarak bulunmaktadır. 2018’de Japonya’daki Kamiyama Air’da ve 2013’te Paris’teki Cite des Arts’ta misafir sanatçı olarak yer aldı. Sanatçının çalışmaları, yakın dönemde, Japonya, Kore, Almanya, İtalya, Avusturya, Fransa olmak üzere dünyanın pek çok ülkesinde gösterildi. Ayrıca sanatçının işleri, aralarında MAK, ESSL, Arter, Sinclair Museum, Frankfurt, ENSBA Paris, AKM, OMM Eskişehir olmak üzere pek çok saygın müzede ve Çanakkale ve Mardin Bienali’nde de gösterildi. Sanatçının kişisel sergileri arasında “Close Up”, Pilot Galeri, İstanbul (2019), “Heian No Mori”, Kamiyama, Japonya (2018), “Dünyaya Düştüğüm Yer”, Pilot Galeri, İstanbul (2016), “Against the Wind”, Pilot Galeri, İstanbul (2013) ve “Gözden Kayıp”, Outlet Galeri, İstanbul (2011) bulunuyor.
İrem Tok’un “Karanlıkla Buluşmak” isimli sergisi, 9 Mart 2024 tarihine kadar Pilot Galeri’de görülebilir.
Pilot Galeri
Katip Mustafa Çelebi, Sıraselviler Cd. No:85/A, 34433 Beyoğlu/İstanbul, Türkiye
