Sanat OkurÂşık Veysel gerçek adıyla Veysel Şatıroğlu (25 Ekim 1894, Sivas – 21 Mart 1973 Sivas), Türk halk ozanı. Afşar boyunun Şatırlı obasına mensuptur.
Âşık Veysel’in Hayatı
Aşık Veysel Şatıroğlu, 1894 yılında Sivas’ın Şarkışla ilçesine bağlı Sivrialan köyünde dünyaya geldi.[1] Annesi Gülizar, babası “Karaca” lakaplı Ahmet adında bir çiftçiydi.[1] Veysel’in iki kız kardeşi, yörede yaygınlaşan çiçek hastalığına yakalanarak yaşamlarını yitirdi.[1] Ardından Veysel de yedi yaşında aynı hastalıktan dolayı iki gözünü de kaybetti.[1] Kendi anlatımına göre:[2]
« Çiçeğe yatmadan evvel anam güzel bir entari dikmişti. Onu giyerek beni çok seven Muhsine kadına göstermeye gitmiştim. Beni sevdi. O gün çamurlu bir gündü, eve dönerken ayağım kaydı ve düştüm. Bir daha kalkamadım. Çiçeğe yakalanmıştım… Çiçek zorlu geldi. Sol gözümde çiçek beyi çıktı. Sağ gözüme de, solun zorundan olacak, perde indi. O gün bugündür dünya başıma zindan. »
Babasının, Âşık Veysel’e oyalanması için aldığı bağlamayla önce başka ozanların türkülerini çalmaya başladı. 1930 yılında Sivas Maarif Müdürü olarak görev yapan Ahmet Kutsi Tecer ile Kutsi Bey tarafından düzenlenen bir şairler gecesinde tanıştı. Kutsi Bey tarafından verilen destek ile birçok ili dolaşmaya başladı.[3][4]
Âşık geleneğinin son büyük temsilcilerinden olan Âşık Veysel, bir dönem yurdu dolaşarak Köy Enstitüleri’nde saz hocalığı yaptı. 1965 yılında özel kanunla maaş bağlandı. 1970’li yıllarda Selda Bağcan, Gülden Karaböcek, Hümeyra, Fikret Kızılok ve Esin Afşar gibi bazı müzisyenler Âşık Veysel’in deyişlerini düzenleyerek yaygınlaşmasını sağladı. Şarkışla’da her yıl adına şenlikler yapılır.
Eserlerinde Türkçesi yalındır. Dili ustalıkla kullanır. Yaşama sevinciyle hüzün, iyimserlikle umutsuzluk şiirlerinde iç içeydi. Doğa, toplumsal olaylar, din ve siyasete ince eleştiriler yönelttiği şiirleri de vardır. Şiirleri, Deyişler (1944), Sazımdan Sesler (1950), Dostlar Beni Hatırlasın (1970) isimli kitaplarında toplandı. 1973 yılında akciğer kanseri sonucunda vefat etti. Ölümünden sonra Bütün Şiirleri (1984) adıyla eserleri tekrar yayınlandı.
Hatırası
2014 yılının Kasım ayında Devlet Opera ve Balesi, Âşık Veysel’in ölümünün 41. yılı anısına onun türkülerinden yola çıkılarak hazırlanan, tek perdelik dans tiyatrosu “Dostlar Beni Hatırlasın” sahneye konulmuştur. 17 Kasım 2014 yapılacak prömiyere onur konuğu olarak Âşık Veysel’in kızı ve torunlarının katılacağı açıklanmıştır. Gösterinin rejisörlüğünü İhsan Bengier yaparken, Almula Ersoy, Ayşegül Aydemir, Deniz Alp, Sevim Başol ve Müge Gündüz gibi isimler rol almıştır.[5]
Âşık Veysel’in Eserleri
- Anlatamam Derdimi (5:24)
- Arasam Seni Gül İlen (4:18)
- Atatürk’e Ağıt (5:26)
- Beni Hor Görme (2:46)
- Beş Günlük Dünya (3:58)
- Bir Kökte Uzamış (4:55)
- Birlik Destanı (1:42)
- Çiçekler (3:05)
- Cümle Âlem Senindir (6:44)
- Derdimi Dökersem Derin Dereye (4:51)
- Dost Çevirmiş Yüzünü Benden (3:12)
- Dost Yolunda (4:43)
- Dostlar Beni Hatırlasın (6:02)
- Dün Gece Yar Eşiğinde (4:28)
- Dünya’ya Gelmemde Maksat (2:43)
- Esti Bahar Yeli (2:41)
- Gel Ey Âşık (5:35)
- Gonca Gülün Kokusuna (5:24)
- Gönül Sana Nasihatim (6:40)
- Gözyaşı Armağan (3:32)
- Güzelliğin On Para Etmez (4:31)
- Kahpe Felek (2:58)
- Kara Toprak (9:25)
- Kızılırmak Seni Seni (4:58)
- Küçük Dünyam (5:17)
- Murat (5:13)
- Ne Ötersin Dertli Dertli (3:05)
- Necip (3:16)
- Sazım (6:02)
- Seherin Vaktinde (5:01)
- Sekizinci Ayın Yirmi İkisi (4:43)
- Sen Bir Ceylan Olsan (3:34)
- Sen Varsın (4:01)
- Şu Geniş Dünya’ya (7:27)
- Uzun İnce Bir Yoldayım (2:23)
- Yaz Gelsin (3:02)
- Yıldız (Sivas Ellerinde) (3:16)
Not: Parantez içindekiler eserlerin süreleridir.
Kaynakça
- ^ a b c d Turan, Metin. “Âşık Veysel”. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi. 3 Eylül 2013 tarihinde erişildi.
- ^ Aşık Veysel, Deyişler (Haz: A. Kutsi Tecer), Ülkü Yayınları, Ankara 1944: s 86.
- ^ Aşık Veysel ile TRT stüdyolarında yapılan röportaj
- ^ “Aşık Veysel Biyografisi”. biyografi.info. 22 Mart 2016. 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2016.
- ^ “Sahneye taşınıyor”. NTVMSNBC.com. 13 Kasım 2014. Erişim tarihi: 14 Kasım 2014.
