Mehmet Emin Onat, (1910 – 17 Temmuz 1961) Türk mimar, eski İTÜ rektörü, Mimarlar Odası 1 numaralı üyesi ve DP eski İstanbul Milletvekili (1954-1957).
Türkiye’de mimarlık alanında özel bir yeri olan Emin Onat sürekli aşama göstermiş, İTÜ Mimarlık Fakültesi’nin örgütlenmesinde çalışmış, ulusal ve uluslararası boyutta ün yapmıştır.
İstanbul’da 1910 yılında doğdu. Orta öğreniminin Beyazıd Nümune Mektebi ve Vefa Sultanisi’nde tamamladı. 1926’da Yüksek Mühendis Mektebi’ne girdi. 1930’da gösterdiği üstün başarıları nedeniyle üçüncü sınıfta iken, dönüşünde okuluna öğretim üyesi olmak üzere seçilerek Zürih Teknik Üniversitesi’ne gönderildi. Orada Otto Rudolf Salvisberg’in öğrencisi oldu.
1934 yılında Mimarlık bölümünden birincilikle mezun olarak yurduna döndü. 1935 yılında Yüksek Mühendis Okulu Mimarlık Şubesi’ne Doçent unvanını aldı ve Prof. Debbe’nin yanında çalışmaya başladı.1937 de ilk resmi misyonu ve eseri olarak, 1936 da eğitimci olarak katıldığı Yıldız Teknik Üniversitesi için Yıldız sarayı içinde yerleşke ve Şehzadeler dairesinin okul olarak dönüşüm projelerini çizdi ve kontrolluğunu yürüttü. 1938’de Profesör unvanını alarak Yüksek Mühendislik Mektebinin bir opsiyonu olan Mimarlık Şubesi Şefliği’ne getirildi. 1942 – 43 yılında ise Yıldız’da Güzel Sanatlardan sonra ilk bağımsız Mimarlık bölümünü kurdu ve 1944 e kadar yönetti.
1 Mart 1941’de Anıtkabir için açılan uluslararası yarışmaya Mimar Ahmet Orhan Arda ile birlikte katıldı. Hazırladıkları proje 49 proje arasından birinci olarak seçildi. 1944-1953 yılları arasında uygulanan projelerin düzenlenmesini ve inşaatın kontrolünü Orhan Arda ile birlikte yürüttü.
1943’te Ordinaryüs Profesör oldu. 1944 yılında Yüksek Mühendis Mektebi, İstanbul Teknik Üniversitesi’ne dönüştürülünce yeni oluşturulan Mimarlık Fakültesi’ne ilk dekanlığına seçildi. 1946’da İngiliz Mimarları Kraliyet Enstitüsü (RIBA) onursal üyesi seçildi. 1950-1953 yılları arasında İTÜ’nün rektörlüğünü yaptı. 1956 yılında Hanover Teknik Üniversitesi 125 inci yıldönümü nedeni ile seçtiği 6 yabancı ilim ve sanat adamı ile birlikte Emin Onat’a onursal doktorluk unvanı verdi. Emin Onat, Türk Mimarisi’ni ve Türk Mimarlarını uluslararası alanda temsil etti. 1953 yılında Uluslararası Mimarlar Birliği, Türkiye bölümünü oluşturdu.
Emin Onat, akademik kariyeri dışında başta Anıtkabir olmak üzere çalışmaları şöyle özetlenebilir:
Yıldız Teknik Okulu Binası(1937) Hamidiye ve Mahmudiye, Kepirtepe Köy Enstitüleri (1941-1942, Leman Tomsu ile), İstanbul Göztepe Villa Meral (1941), Ankara Atatürk Anıt-Kabir (1942-1953, Orhan Arda ile), İstanbul Moda Emin Onat Evi(1944), İstanbul Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakülteleri (1944, Sedat Hakkı Eldem ile), Bursa Vali Konağı (1945-1946), Bursa Uludağ Sanatoryumu (1946, Leman Tomsu ile), Bursa Yapı ve Kredi Bankası (1948), İTÜ Taşkışla Binası değişim ve onarımı (1950, Paul Bonatz ile), İstanbul Emin Onat’ın Annesinin Evi (1951), Ankara Kavaklıdere Cenap And Evi (1952), Ankara Zafer Meydanında Gazino (1952), Ankara Çankaya Cumhurbaşkanlığı Sekreterlik Binası (1953), İstanbul Taksim Mete Caddesinde apartman (1955), İstanbul Sanayi Kalkınma Bankası (1955), İstanbul Nişantaşı Yüksel Apartmanı (1955), Ankara Hayat Apartmanı (1956), Ankara Emniyet Sarayı (1956), İstanbul Moda Sporel Apartmanı (1956-1957), İstanbul Moda Marmara Apartmanı (1956-1957), İstanbul Moda Deniz Kulübü (1956-1957), İstanbul Gümüşsuyu Büro Binası (Devres Han) (1961)
TBMM X. Dönem İstanbul Milletvekilliği yapmıştır.[4]
Mimarlar Odası 1 (bir) numaralı üyesi Ordinaryüs Profesör Halid Emin Onat 17 Temmuz 1961’de geçirdiği kalp krizi sonunda ölmüştür.
Eserleri
Eserlerinden bazıları
- Yıldız Teknik Okulu Binası dönüşüm projeleri(1937),
- Köy Enstitüleri Hamidiye ve Mahmudiye,Kepirtepe (1941-1942,Leman Tomsu ile)
- Villa Maral, Göztepe, İstanbul (1941)
- Orhan Arda’yla birlikte tasarlayıp uyguladığı Anıtkabir (1942-1953)
- Emin Onat Evi, Moda, İstanbul (1944)
- Sedad Hakkı Eldem ile birlikte tasarladığı İstanbul Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi (1944), Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi (1947), ve İstanbul Adalet Sarayı (1949)
- Vali Konağı,Bursa (1945-1946)
- Uludağ Sanatoryumu,Bursa (1946, Leman Tomsu ile)
- Yapı ve Kredi Bankası, Bursa (1948)
- İTÜ Taşkışla Binası değişim ve onarımı (1950, Paul Bonatz ile)…
- Emin Onat’ın Annesinin Evi,İstanbul (1951)
- Cenap And Evi,Kavaklıdere, Ankara (1952)
- Gazino,Ankara Zafer Meydanında (1952)
- Cumhurbaşkanlığı Sekreterlik Binası,Çankaya, Ankara (1953)
- Apartman,Taksim Mete Caddesi, İstanbul (1955)
- Sanayi Kalkınma Bankası, İstanbul (1955)
- Yüksel Apartmanı,Nişantaşı, İstanbul (1955)
- Hayat Apartmanı,Ankara (1956)
- Emniyet Sarayı,Ankara (1956)
- Sporel Apartmanı,Moda, İstanbul (1956-1957)
- Marmara Apartmanı,Moda, İstanbul (1956-1957)
- Moda Deniz Kulübü, İstanbul (1956-1957)
- Devres İş Hanı, Gümüşsuyu, İstanbul, (1961)
Kaynakça
- ^ Mathematics Genealogy Project – Emin Onat
- ^ http://www.arsiv.itu.edu.tr/rektorler.htm
- ^ http://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt2/index.html
- ^ “TBMM Albümü”. tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2013.
