“Sanat Okur” okuyucuları için fotoğrafçı, ressam Emel Danışman ile harika bir söyleşi gerçekleştirdim. Resim ve fotoğraf üzerine sorduğum sorulara tüm samimiyetiyle cevap veren sevgili Emel’e yürekten teşekkür ederim.
Öncelikle kısaca sizi tanıtmak isterim. Kimdir Emel Danışman?
Aslında insanın kendisini anlatması çok zor… Ama kısaca şöyle diyebilirim; 1970 yılında Ankara’da başlayan yolculuğum 2019’da İzmir Sığacık’da devam ediyor. Reklamcılık iş hayatı, İ.Ü. İşletme Fakültesi ve A.Ü. Sosyoloji eğitildiğim yerler, reklam ajansları ise para kazandığım… Arada bir sürü yaşanmışlıklar var, onları anlatsam roman olur…
Fotoğraf ve resim alanında hangi eğitimleri aldınız?
En büyük şansım ilk makinamın FujiFilm XT20 olması bence. Temel eğitimimi Bursa Fujifilm’de aldım, Sonra da Hakan Yaşar ve Mirrorless ekibiyle birlikte kendimi İstanbul sokaklarına attım. Hakan hoca’dan da çok şey öğrendim. Ama asıl bir başka şans beni Mirrorless ekibinde buldu; Cem Kıvırcık. 2 haftada bir Karaköy’de ekiple buluşup belli bir rotada 14-15 km. yürürken Cem hocam sürekli yanımda ve kulağımdaydı. Çoğu zaman kendisi fotoğraf çekmedi bana kadraj gösterdi. İlk yansıma fotoğraflarımı meşhur Karaköy merdivenlerinde Cem Hoca’yla çektim. 1.5 yıl önce İzmir, Sığacık’a taşınınca İzmir FujiFilm yeni ailem oldu. Türkiye’nin ilk kadın XPhotpgrapher’ı Nilay İşlek yeni Londra’ya taşınmıştı ama onun 10 sene önce kurduğu Artlens Görsel Kültür ve Sanat Atölyesi Aliye Erkultulgu ile devam ediyordu. Ben de orada İleri Düzey Fotoğraf Atölyesi, Fotoğraf Felsefesi ve Üretim Biçimleri eğitimleri ve en sonunda da tez aşaması sayılan 2019 Proje çalışmasında yer aldım. İlk sergim 20 fotoğrafçı arkadaşım ile birlikte ve bir tema ile Aliye hocanın kuratörlüğünde Alsancak K2 Sanat Galerisi’nde 24 Ekim 2019 da açılıyor. Artlens Görsel Kültür ve Sanat Atölyesi benim kadrajımı kökünden değiştirdi diyebilirim. Nilay İşlek benim tabirimle; ruhumun içine kaçtığı kadın fotoğrafçı ve ustamdır. Beni bir “fleneur” yapan fotoğraf hocasıdır.
Resime gelince Bursa’da Busmek atölyesinde 2 sene boyunca kara kalem ve yağlıboya eğitimi aldım. Belge alarak atölye açma yetkisine sahip oldum.
Resim çizmeye ne zaman başladınız sizi bu yola iten neydi?
2016 yılında resim yapmaya başladım. Resime başladığımda fotoğraf çekiyordum. Aslında tamamen “yapabilir miyim?” diye başladım. Renkleri çok seviyordum ve daha önce de mandala çiziyordum. Yağlıboya tekniklerini de öğrenmek istedim. İlk derslerde kara kalem çizim yaparken fotoğrafçılık ile ilgili kullanılan terimlerin bile çok benzeştiğini gördüm. Mesela resimde de ters ışık çizim var veya ışık-gölge aynı fotoğrafçılıkta olduğu gibi resimde de çok önemli bir kavram.
Resim çizmenin fotoğraf kadrajına katkısı var mı?
Olmaz mı? Çok büyük katkısı var hem de. Mesela bir kaç gün resim yaptıktan sonra sokağa çıkıp fotoğraf çektiğimde sürekli ışığa dikkat ediyorum. Çünkü 3 gün boyunca yaptığım tabloya gölge yapmış oluyorum.
Fotoğraf çekmeye ne zaman başladınız? İçinizdeki fotoğrafçıyı tetikleyen ne oldu?
2015 yılında fotoğraf çekmeye başladım. 2016 yılında Hakan Yaşar ile benim çektiğim bir günbatımı fotoğrafı üzerine konuşarak sosyal medya üzerinden tanışmam beni ciddi olarak fotoğrafçılık üzerine eğilmeye itti. Şunu özellikle belirtmek istiyorum, benim için fotoğraf çekmek bir hobi veya sosyalleşme aracı değil, çok ciddi emek, zaman ve ekipmana para harcadığım bir sanat dalı.
Fotoğraf ile ilgili ticari bir beklentiniz var mı? Para kazandınız mı?
Hiçbir ticari beklentim yok çünkü benim çektiğim fotoğraflar sokak fotoğrafı. Yani tamamen kurgusuz, sokakta yakaladığım “an” fotoğrafları. Eğer istediğim kareyi yakalamışsam yaşadığım tatmin, dünyanın hiç bir para birimiyle ölçülemez. Tabii ki sokak fotoğrafçılığı konusunda “masterlar” bana göre Türkiye’den Ara Güler, yurtdışından da Vivian Maier ve Henri Cartier-Bresson.
Aynı soruyu resim içinde sormam lazım, resimden para kazandınız mı?
Evet, resimden para kazanıyorum. Tablolarımı beğenip satın aldıklarında çok mutlu oluyorum. Ayrıca bu sene Sığacık’da cafelerin duvarlarını da boyamaya başladım. Onlardan da ücret alıyorum.
Sanatın ana dallarından biri resim, ressam gözüyle baktığınızda sizce fotoğraf bir sanat dalı mıdır?
Kesinlikle evet. Hem de çok ciddi bir sanat dalı. Bu işi hiç öğrenmeden kendilerine sosyal medyada “fotoğrafçı” sayanlara inanamıyorum çünkü okuyup, öğrenilecek o kadar çok şey var ki. Bu sene Artlens Görsel Kültür ve Sanat Atölyesi’nde bir sunumum vardı; 100. yılında Bauhaus Ekolü. Bilmediğim bir ekoldü ve kabul ediyorum bu benim büyük bir ayıbımdı. 96 sayfa slayt hazırladım ve bittiğinde o insanların yaptığı “sanat” a büyük saygı duydum. Düşünsenize 1. Dünya Savaşı yeni bitmiş, 2. Dünya Savaşı’nın ayak sesleri duyuluyor ve bu insanlar Orta Avrupa’da Almanya Weimar’da, sonrasında Dessau’da bir okul kurup mimarlık merkezli ama aslında her alanda sanat yapmaya başlıyorlar. Okuldan mezun olan fotoğrafçılardan savaş öncesi Almanya’dan kaçabilenler, yani hayatta kalabilenler kendi ülkelerine veya Amerika’ya gidip fotoğraf alanında aldıkları eğitimlerle o ülkelerde adeta bir devrim yapıyorlar.
Beğendiğiniz fotoğrafçıları sayın desem aklınıza ilk gelen isimler hangileri olur?
Greta Stern, Vivian Maier, Lisette Model, Cindy Sherman ve tabii ki Nilay İşlek
Sizi etkileyen ressamlardan örnek vermenizi istesem, kimler var listenizde?
Van Gogh ve Rembrandt, Amsterdam’da eserlerini gördüğüm ressamlar olduğu için belki de beni çok etkiledi. Ama yakın dönem sanatçılardan Arjantin’li Fabian Perez’in beni çok etkilediğini söyleyebilirim.
Fujifilm kullanıcısı olduğunuzu biliyorum, bu marka ile bağınızdan bahseder misiniz? Neden Fujifilm’i tercih ettiniz?
Çok içten söyleyebilirim ki; xt20 benim büyük aşkım. Kimsenin dokunmasına izin dahi vermediğim makinem. Sürekli benim yanımda, Fujinon 18-55 mm lensle birlikte geziyoruz onunla. 55-200 mm ve 10-24 mm lenslerim de var ama çoğunlukla 18-55 mm ile çekim yapıyorum sokakta. Ancak sokakta çok uzaktan çekim yapmam gerekiyorsa 55-200 mm kullanıyorum. Aslında aynasız makine seçerken bilinçli bir tercih yapmamıştım. O zaman Hakan Yaşar beni FujiFilm almam konusunda ikna etmişti ama iyi ki öyle yapmışım çünkü bana göre şu an Türkiye’de FujiFilm’in fotoğrafçılara verdiği desteği hiç bir marka vermiyor. Ücretsiz workshoplar, usta XPhotographer’larla sokağa çıkma fırsatı, 3 yıl garanti, FujiFilm’in patentli renkleri ve muhteşem keskinlikte Fujinon lensler… Daha ne isteyebilirim ki? Bu arada bir isteğim daha var aslında; bir Fujinon 56 mm sahibi olmak:)
Ekipman çantanızda neler var?
Minik bir tripod, 2 pil, temizleyiciler, xt20 kullanım klavuzu (hala bakıyorum arada lazım olunca), xt20 body ve 3 adet lensim.
Neden aynasız bir makine tercih ettiniz?
Çünkü sokak fotoğrafı çekerken “an”ı aynalı bir makine ile yakalayamazsınız ne yazık ki… Çok yavaş kalıyor içinde ayna olduğu için. Bazen seri çekim yapmanız gerekiyor ve bu anlarda mutlaka aynasız makinenin hızına ihtiyaç duyuyorsunuz.
Instagram fotoğrafçılığı hakkında neler düşünüyorsunuz?
Instagram aslında kocaman bir fotoğraf galerisi, kendi hesaplarımız da bence birer kişisel tarih… Cem hocam hep şöyle der; “bırakın herkes çeksin elinde hangi makine varsa, eleştiri yaparken kırıcı olmayın, fotoğrafa bir şekilde gönül vermiş insanları hep destekleyin…” Bence çok doğru bir cümle bu. Sadece kendilerine “fotoğrafçı” demeleri ile ilgili problemim var. Aynalı, aynasız veya cep telefonu ile çekilen her fotoğraf birer anıdır ve bence fotoğraftır. Ama şu var; tamamen manuel ayarlarla, ISO, enstantane, diyafram, f değeri, uygun lens kullanarak çektiğiniz bir karenin keyfi… Paha biçilemez bana göre…
Yeni döneme ait projeleriniz var mı? Neler planlıyorsunuz?
Fotoğraf sanatı ile ilgili daha öğreneceğim çok şey var, biliyorum. Ama biraz da edebiyat yeteneğimi kullanarak biraz kısa film veya belgesel filme yönelmek istiyorum. Uzun bir süreç olacak biliyorum ama buna değer…
Size ulaşmak isteyenler için aktif iletişim kanallarınız neler?
Sadece Instagram hesabıma fotoğraflarımı yüklüyorum. Bir de Facebook’da takip etmek isteyenlere açık ancak sadece Fujifilm makinesi olanların fotoğraf yükleyebildiği bir grubumuz var, oraya fotoğraf yüklüyorum. Instagram hesabım; @emeldanisman ve @danismanemel. Facebook grubumuz ise; FujiFilm XClub Türkiye.
