Sanat OkurAra Güler, tam adı ile Aram Güleryan (Ermenice: Արա Գյուլեր, 16 Ağustos 1928, İstanbul – 17 Ekim 2018, İstanbul), Türkiye Ermenisi gazeteci, foto muhabiri ve yazar.[1]
Esasında hayat dediğin küçük adamların hikayesidir.
Ara Güler
İlk yılları ve özel hayatı
Gerçek adıyla Aram Güleryan 1928 yılında İstanbul’un Beyoğlu ilçesinde doğdu. Annesinin adı Verjin olan Güler’in eczacı olan babası Dacat Güler, Giresun’un Şebinkarahisar ilçesinin Yaycı köyünden 6 yaşındayken öğrenim görmek için İstanbul’a göçtü.[2] Çocukken sinemadan çok etkilenen Ara Güler’e babası lise döneminde 35 mm’lik bir film makinesi ve bir fotoğraf makinesi alarak Yeni İstanbul gazetesinde foto muhabiri olmasını teşvik etti.[3] 1951 yılında Getronagan Ermeni Lisesi‘nden mezun olan Ara Güler, yaşamı süresince iki evlilik yaptı. İlk evliliğini 1975 yılında Perihan Hanım ile yapan Güler dört yıl evli kaldı. Ara Güler 1980 yılında tanışıp büyük aşk yaşadığı Suna Taşkıran ile 1984 yılında evlendi. Dünyayı dolaşan çiftin mutluluğu Suna Taşkıran Hanım’ın 2010 yılındaki ölümü ile son buldu. Ara Güler’in çocuğu yoktur.
Kariyeri
Lisedeyken film stüdyolarında sinemacılığın her dalında çalıştı. Muhsin Ertuğrul’un yanında tiyatro ve oyunculuk eğitimi almaya başladı. Amacı rejisör veya oyun yazarı olmaktı. 1950’de Yeni İstanbul gazetesinde gazeteciliğe başladı. Bu yıllarda Ermenice gazete ve edebiyat dergilerinde öyküleri yayınlandı. Aynı zamanda İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne devam ediyordu. Ancak gazeteci olmaya karar verdi.
1962 yılına kadar Hayat dergisinde fotoğraf bölümü şefi olarak çalıştı. 1961’de Birleşik Krallık’ta yayınlanan Photography Annual, onu dünyanın en iyi yedi fotoğrafçısından biri olarak tanımladı. Aynı yıl Amerikan Dergi Fotoğrafçıları Derneği’ne kabul edildi ve bu kuruluşun Türkiye’den tek üyesi oldu. Fotoğraf dünyasının çok önemli yayınlarında fotoğrafları kullanıldı, kendisinden bahsedildi. ABD’de, Almanya’da, Paris’te çeşitli sergiler açtı. Bu arada, Bertrand Russell, Winston Churchill, Arnold Toynbee, Picasso, Salvador Dali gibi birçok ünlünün fotoğrafını çekti, röportajlar yaptı.
1979’da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin foto muhabirliği dalındaki birincilik ödülünü aldı. 1980’de fotoğraflarının bir kısmı Karacan Yayıncılık tarafından kitap haline getirildi. 1986’da Hürriyet Vakfı’nca basılan, Prof. Abdullah Kuran’ın yazdığı Mimar Sinan kitabını fotoğrafladı. Bu kitap 1987’de Institute of Turkish Studies tarafından İngilizce olarak yayınlandı.
1989’da Hil Yayınları Ara Güler’in Sinemacıları kitabını yayınladı. Yıllarca üstünde çalıştığı Mimar Sinan yapıtlarının fotoğrafları, 1992’de Fransa’da Edition Arthaud, ABD ve Birleşik Krallık’ta Thomas and Hudson, Singapur’da Archipelago Press tarafından Turkish Style başlığıyla, Fransa’da ise Albin Michel yayınevi tarafından Demeures Ottomanes de Turquie adıyla yayınlandı. Dünya Şirketler Grubu 1994’te Eski İstanbul Anıları, 1995’te Yitirilmiş Renkler kitabını yayınladı. Ana Yayıncılık ise 1994’te Bir Devir Böyle Geçti, Kalanlara Selam Olsun ve 1995’te Yüzlerinde Yeryüzü adlı kitapları yayınladı.
Ara Güler’in fotoğraflarının büyük bir bölümü Fransa, ABD ve Almanya’da çeşitli müzelerde sergilenmekledir. Fotoğraflarında Leica makinasını kullanmıştır. Fotoğrafın sanat dalı olmadığını düşünmektedir. Ara Güler kendisini: “Ben de gazeteciyim. Fotoğrafçı değilim. Fotoğrafçı ile gazeteci arasındaki fark budur. Fotoğrafçı bomba patlar kaçar. Ama gazeteci peşinden gider olayı yakalamaya çalışır. Ben de bu yaşa kadar ona göre çalıştım” şeklinde tanımlıyor.[1]
Gazeteci Nezih Tavlaş’ın, fotoğrafın efsane ismi Ara Güler’in hayatını anlattığı Foto Muhabiri adlı 343 sayfalık kitapta Ara Güler’in doğduğu günden bugüne kadar tanık olduğu olaylar kronolojik bir sırayla anlatılırken bir yandan da Türkiye’nin 80 yıllık tarihi yer alıyor.[4] Kitabın sonunda Ara Güler ile yapılan bir nehir söyleşi ve aile albümünden fotoğraflar yer alıyor.
Fotoğrafçılık kariyeri
1958’de Time-Life, Paris-Match ve Der Stern dergilerinin Yakın Doğu foto muhabirliği görevlerini üstlendi.
1961’de Hayat Dergisi’nde fotoğraf bölüm şefi olarak çalışmaya başladı. Aynı yıllarda Henri Cartier-Bresson ile tanıştı.
Birleşik Krallık’ta yayımlanan Photography Annual antolojisi onu dünyanın en iyi yedi fotoğrafcısından biri olarak tanımladı.
ASMP’ye (Amerikan Dergi Fotoğrafçıları Derneği) tek Türk üye olarak kabul edildi.
1962’de Almanya’da çok az fotoğrafcıya verilen Master of Leica unvanını kazandı.
İsviçre’de çıkan Camera dergisi kendisine özel bir sayı ayırdı.
1964’te Mariana Noris’in ABD’de basılan Young Turkey adlı yapıtında fotoğrafları kullanıldı.
1967’de Japonya’da çıkan Photography of the World antolojisinde Richard Avedon ile birlikte bir dizi fotoğrafı yayınlandı.
1967’de Kanada’da açılan İnsanların Dünyasına Bakışlar sergisinde, 1968’de New York Modern Sanatlar Galerisi’nde düzenlenen Renkli Fotoğrafın On Ustası adlı sergide aynı yıl Almanya’da, Köln’de Fotokina Fuarı’nda yapıtları sergilendi.
1970’te Türkei adında fotoğraf albümü Almanya’da yayımlandı. Sanat ve Sanat tarihi konularındaki fotoğrafları ABD’de Time-Life, Horizon ve Nesweek kitap bölümlerince ve İsviçre’de Skira Yayınevi tarafından kullanıldı.
1971’de Lord Kinross’un Hagia-Sophia (Ayasofya) kitabının fotoğraflarını çekti. Yine Skira yayın evince Picasso’nun 90. yaşgünü için yayınlanan Picasso Metamorphose et unite adlı kitap için Picasso’nun foto-röportajını yaptı.
1972’de Paris Ulusal Kitaplık’ta sergisi açıldı.
1975’te ABD’ne davet edildi ve birçok ünlü Amerikalının fotograflarını çektikten sonra Yaratıcı Amerikalılar adlı sergisini dünyanın birçok kentinde sergiledi. Yine aynı yıl Yavuz zırhlısının sökülmesini konu alan Kahramanın Sonu adlı bir belgesel film çekti.
1980’de fotoğraflarının bir kısmı Karacan Yayıncılığın bastığı Fotoğraflar adlı kitabında bastırdı.
1986’da Hürriyet Vakfı’nca basılan Prof. Abdullah Kuran’ın yazdığı Mimar Sinan kitabı’nı fotoğrafladı. Aynı kitap 1987’de Institute of Turkish Studies tarafından İngilizce olarak yayınlandı.
1989’da Ara Güler’in Sinemacıları kitabı basıldı.
1991’de Dışişleri Bakanlığı için Halikarnas Balıkçısı’nın (Cevat Şakir Kabaağaçlı) The Sixth Continent adlı kitabını fotoğrafladı.
1999’da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, meslekte 50 yılını dolduran gazetecilere verilen “BURHAN FELEK” basın hizmeti ödülü
Bu arada bütün dünyayı gezerek foto röportajlar yaptı ve bunları Magnum ajansı ile dünyaya duyurdu. İsmet İnönü, Winston Churchill, Indira Gandi, John Berger, Bertrand Russell, Bill Brandt, Alfred Hitchcock, Ansel Adams, Imogen Cunningham, Salvador Dali, Maria Callas, Fikret Mualla, Picasso gibi birçok ünlü kişi ile roportajlar yapmış ve fotograflarını çekmiştir.
En ünlüsü fotoğrafcılara poz vermeyen Picasso’dur. Yıllarca üstünde çalıştığı Mimar Sinan yapıtlarının fotoğrafları 1992’de Fransa’da, ABD ve Britanya’da Sinan, Architect of Souleiman the Magnificent adlı kitabı yayımlandı. Aynı yıl Living in Turkey adlı kitabı Britanya, ABD ve Singapur’da Turkish Style başlığıyla, Fransa’da Demeures Ottomanes de Turquie adıyla yayımlandı. 1994’te Eski İstanbul Anıları, 1995’te Bir Devir Böyle Geçti, Yitirilmiş Renkler ve Yüzlerinde Yeryüzü, fotograf kitapları yayımlandı.
Ara Güler hâlâ fotoğraf çekmektedir. Kendisi fotoğraf sanatçısı tanımını kabul etmeyip foto muhabiri olduğunu söylemektedir.[5]
Ölümü ve cenaze töreni
İstanbul’un Şişli ilçesinde özel bir hastanede konjestif kalp yetmezliği, kronik böbrek yetmezliği ve periferik arter hastalığı nedeniyle tedavi gören Ara Güler’in kalbi 17 Ekim 2018’de iki kez durdu ve doktorların müdahalesi sonrası yeniden çalıştırıldı. Yoğun bakım ünitesinde tedavisi devam ederken saat 23.05’te kalp atımı ve solunumu tekrar duran Güler, yapılan tüm müdahalelere rağmen 23.20’de hayatını kaybetti.[6] Güler’in ölümü üzerine aralarında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ermenistan Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan’ın da bulunduğu çok sayıda siyasetçi, akademisyen, gazeteci ve iş insanı taziye mesajı yayımladı.[7][8] Ara Güler için 20 Ekim 2018’de ilk olarak Galatasaray Meydanı’nda anma töreni düzenlendi. Daha sonra cenazesi Beyoğlu Üç Horan Ermeni Kilisesi’ne getirildi ve burada Türkiye Ermenileri Patrikliği Patrik Vekili Aram Ateşyan’ın yönettiği dini tören düzenlendi. Buradaki tören sonrasında Şişli Ermeni Mezarlığı’nda toprağa verildi.[9]
Ödülleri
1979 Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Birincilik Ödülü (foto muhabirliği dalında)
2000 Fransa Légion d’honneur nişanı
2004 Yıldız Üniversitesi fahri doktora unvanı
2005 Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Kültür Sanat Büyük Ödülü
2008 İstanbul Fotoğraflarıyla İstanbul Turizm Özel Ödülü[10]
2011 Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
Kitapları
Fotoğraflar (Karacan Yayınları, 1980, İstanbul)
Ara Güler’in Sinemacıları (Hil Yayınları, 1989, İstanbul)
Sinan, Architect of Soliman the Magnificient (Editions Arthaud, 1992, Paris; Thames and Hudson,1992, Londra ve New York)
Living in Turkey (Albin Michel, 1993, Paris; Thames and Hudson, 1993, Londra ve New York; Archipelago Press, 1993, Singapur)
Eski İstanbul Anıları (Dünya Yayınları, 1994, İstanbul)
Bir Devir Böyle Geçti,Kalanlara Selam Olsun (Ana Yayıncılık, 1994, İstanbul)
Yitirilmiş Renkler (Dünya Yayıncılık, 1995, İstanbul)
Yüzlerinde Yeryüzü (Ana Yayıncılık,1995, İstanbul)
Ara Güler’e Saygı (YGS Yayınları 1998, İstanbul, Hamburg)
Babilden Sonra Yaşayacağız (Kısa hikâyeler, Aras Yayınevi, 1996, İstanbul)
İstanbul des Djinns (Fata Morgana, 2001, Montpellier, Fransa)
Yeryüzünde Yedi İz (Yapı Kredi Yayınları, 2002, İstanbul)
100 Yüz (Yapı Kredi Yayınları, 2003, İstanbul)
Retrospektif – 50 Yıl Fotojurnalizm (YGS Yayınları, 2004, İstanbul, Bremen)
Ara Güler (Antartist Yayınları, 2005, İstanbul)
Ara’dan Yetmişyedi Yıl Geçti (Fotografevi Yayınları, 2005, İstanbul)
Beyaz Güvercinli Adam (Fotografevi Yayınları, 2007, İstanbul);
Ara Güler (Hachette, 2007)
Hakkındaki belgeseller
İstanbul’un Gözü (2016)
Der Fotograf Istanbuls Ara Güler (1998 ) Erdal Buldun – A. Özdil Savasci
Kaynakça
- ^ a b http://www.haberturk.com/kultur-sanat/haber/1208118-ara-guler-ben-de-gazeteciyim-fotografci-degilim
- ^ http://www.hurriyet.com.tr/gundem/ara-gulere-memleketinden-toprak-ve-karayemis-gonderildi-40992764
- ^ https://www.aksam.com.tr/guncel/ara-guler-oldu-mu-son-dakika-ara-guler-kimdir-kac-yasindaydi/haber-784322
- ^ Ara Güleri’i Anlatan ‘Foto Muhabiri’ Kitabı, Medyatava (9 Eylül 2009). 3 Mart 2012 tarihinde erişilmiştir.
- ^ “Ben foto muhabiriyim, fotoğrafçı değilim.”
- ^ “Ünlü Fotoğrafçı Ara Güler Neden Öldü?”. Yeni Şafak. 18 Ekim 2018. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018.
- ^ “Ara Güler’in Vefatına İlişkin Taziye Mesajı”. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 23 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018.
- ^ “President Armen Sarkissian expressed condolences on the demise of Ara Güler”. Ermenistan Cumhurbaşkanlığı. 23 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018.
- ^ “Büyük Usta Ara Güler, Son Yolculuğuna Uğurlandı”. Sputnik. 20 Ekim 2018. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018.
- ^ “İstanbul Turizm Ödülleri sahiplerini buldu”. Zaman. 6 Kasım 2009. Erişim tarihi: 4 Aralık 2011.
