Nil Has
İçinde İstanbul’un olduğu uluslararası projelere farklı bir heyecan ve daha fazla merakla yaklaşıyorum. Bu söyleşide de çok geç farkına vardığım ve beni heyecanlandıran misafir sanatçı programını sizlerle paylaşmak için Polina Somochkina ile iletişime geçtim.
Istanbul Artist Residency (İstanbul Sanatçı Rezidansı) nedir, amacı, faaliyetleri ve gelecek projeleri hakkındaki tüm detayları kurucu ortağı Polina Somochkina okurlarımız için yanıtladı.
Istanbul Artist Residency’nin gerçekleştireceği projelerin yakın takipçisi olacağız.
İnternet Adresi:istanbulartistresidency.com
Instagram: istanbul_artist_residency
Keyifli okumalar…
Kendinizi tanıtır mısınız?
Istanbul Artist Residency (İstanbul Sanatçı Rezidansı) IAR’ın kurucu ortağı ve sanat yönetmeni, aynı zamanda sanatçıyım ve sanat danışmanıyım. 1988 yılında Ukrayna’nın Lviv kentinde doğdum. Eğitim olarak I. Trush’un adını taşıyan Lvov Dekoratif ve Uygulamalı Sanatlar Koleji’nden ve Lviv Sanat Akademisi’nden Sanatçı-Restoratör olarak mezun oldum. 5 yıl boyunca restoratör olarak çalıştım, bu süre zarfında yaklaşık 50 tane eseri (çoğunlukla tuval üzerine) restore ettim, en eskileri 1508 tarihli. 2015 yılında Polonya Cumhuriyeti Kültür ve Ulusal Miras Bakanı “Gaude Polonia” programının bir katılımcısı olarak eğitim bursun kazandım. 2018’de İstanbul’a taşındım ve burada uluslararası bir sanatçı rezidansı olan Istanbul Artist Residency’i kurdum.
Istanbul Artist Residency nasıl bir fikrin ürünüdür? Kurucuları kimlerdir?
2016 yılında İstanbul’a ilk geldiğimde bu şehir beni kesinlikle fethetmişti. Güzelliği, enerjisi, ritmi! Pek çok kültürü, çağı, insanı iç içe geçiren bir şehir, uluslararası bir kültür merkezi olmak için yaratılmış bir şehir! O zamandan beri burada yaşama, burada bir sanatçı olarak çalışma fikri beni ateşledi. Sanatçılar için rezidans programı dünyada yeni değil, bu deneyim alışverişi pratiği, kültür, sanatçıların dünyayı dolaşması için mükemmel bir fırsat. Ancak 2017’de- 2018’in başında, açık yarışma ilan eden ve herhangi bir ülkeden sanatçılara katılma fırsatı veren herhangi bir proje bulamamıştım. İstanbul’daki sanatçılar için bir rezidans yaratılmasına yardımcı olması için Ukrayna’nın İstanbul Başkonsolosluğunu davet etmeye karar verdim. O zaman, proje sadece Ukraynalı sanatçıların katılımı anlamına geliyordu. Ukrayna’nın İstanbul Başkonsolosu Oleksandr Haman bu fikri beğendi ve işe koyulduk. Elbette bu tür bir projenin Türk ortaklarının da desteğine ihtiyacı var. İş insanı ve sanat koleksiyoncusu Halil İbrahim Çavuşoğlu projeyle ilgilenmeye başladı. Ortak fikirleri birleştirerek birlikte Istanbul Artist Residency’i kurduk.
İstanbul Sanatçı Rezidansı’nın faaliyetlerinden bahseder misiniz?
İSR, şehri ilerici bir kültür merkezi seviyesine yerleştirme stratejisinin bir parçasıdır. Üçüncü yıl üst üste Ukrayna Türkiye Büyükelçiliği ve Ukrayna İstanbul Başkonsolosluğu ile aktif olarak iş birliği yapıyoruz, 2021 yılında Polonya Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu ile de iş birliği yapıyoruz.
Küresel pandemi durumuna rağmen, IAR 2020 projesinde dünyadaki altı farklı ülkeden sanatçıları sanat eseri üretmek için İstanbul’da bir araya getiren, çevrimiçi olmayan, fiziksel gerçeklikte de neredeyse tek uluslararası sanatçı rezidansı projesi olduğunu belirtmek gerekir. IAR, sanatçıların üzerinde çalışabileceği güncel bir konsepte sahip, tam teşekküllü bir sanat projesi olarak sanatçılara yeni bir formatta rezidans sağlıyor ve Konuk Küratörü tarafından konsept konusu öneriliyor.
Son zamanlarda üzerinde çalıştığınız bir üretim var mı?
Rezidansı başlatmadan önce kendi çalışmalarım üzerinde çok çalıştım. Çalışmalarımla hem uluslararası sergilerde hem de sanat fuarlarında katıldım. Şu anda neredeyse tüm dikkatim rezidansın projesiyle meşgul. Bir gün yine kendi yaratıcılığıma daha fazla zaman ayırabileceğimi hayal ediyorum.
Istanbul Artist Residency’nin şimdiye kadar olan çalışmalarını değerlendirir misiniz? 2022 için nasıl bir çalışma içindesiniz?
2021 projesinin ana bileşenlerinden biri de küratöryel kadromuz. Türkiyeli yazar ve çağdaş sanat küratörü Beral Madra ve ortak-küratör Merkür Gallery’nin kurucusu sanat danışmanı Sabiha Kurtulmuş konuk küratörlerimiz olmasından çok memnunuz. Bu yıl proje teması “BELLEKLER VE KİMLİKLER”. Sanatçıları, hafızanın/belleğin ne olduğu ve özdeşleşmenin ne olduğu, birbirleriyle nasıl ilişkili oldukları üzerine düşünmeye davet ediyoruz. Geçmişle günümüz arasında nasıl bir ilişki kurulabilir? İdeolojik müdahalelere ilişkin siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel karmaşıklıkları deşifre eden kolektif hafızaya/belleğe ilişkin ne tür araştırmalara imza attığını sanatçıların eserlerinde gözlemleyebiliriz.
Projenin tamamı 11-24 Kasım 2021 tarihleri arasında Akaretler’deki sanat alanında gerçekleşecek. Rezidans süresince her gün sanatçı konuşmaları, dersler ve açık stüdyolar olacaktır. Türkiye nüfusuyla, sanatseverlerle en interaktif iş birliğini yaratmak istiyoruz. 25 Kasım’da, rezidans sırasında oluşturulan eserlerden oluşan bir serginin açılması planlanıyor.
Katılım için müracaat süreci yeni bitti. Sonuç: dünyanın 63 ülkesinden, 4 kıtadan, 320 sanatçıdan başvuru aldık. İlgi çok büyük, kapasitemiz sınırlı, yer başına neredeyse 30 kişi müracaat etti. Seçim yapmak çok zor, çünkü uluslararası sergilerde, Venedik Bienali’nde ve benzerlerinde yer almış birçok tanınmış sanatçılar da var aralarında. Seçim iki aşamada gerçekleşiyor. Projenin kurucu ortağı ve sanat yönetmeni olarak kendim de dahil, 2020 projesinin konuk küratörü Olena Grubb ve aynı zamanda online/çevrimiçi sergi projesi Quarantine Residency kurucusu Celyn Bricker (İngiltere/Çin) de seçim komisyonu üyelerinden. Katılımcıların nihai seçimi 2021 projemizin konuk küratörleri Beral Madra ve Sabiha Kurtulmuş tarafından gerçekleştirilecek.
IAR projesi için İstanbul’u tercih etme sebebiniz nedir?
Öncelikle, İstanbul’un sadece bölgesel olarak değil, kültür ve sanatta da Avrupa ve Asya’yı birleştiren çarpıcı bir şehir olduğunu tekrarlamak istiyorum. Ve çok sayıda iş dünyası için de uluslararası bir merkez, dünyanın dört bir yanındaki gezginler için de bir transfer noktası, gerçekten dünyanın merkezi. Uluslararası bir sanat rezidansı merkezinin yer alması için İstanbul’dan daha iyi şehir hayal bile edilemez.
Son yıllarda ülkelerimizin nasıl daha da yakınlaştığını ve aralarındaki ikili çalışmaları hem Ukrayna ile Türkiye hem de Türkiye ile Polonya ve Polonya ile Ukrayna arasındaki ortak diplomatik ilgiyi gözlemleyebiliyoruz. Her yıl daha fazla uluslararası katılımcı çekerek, İstanbul’un sanat ortamını yurtdışında temsil ederek, daha fazla ülke ile iş birliği içinde zamanla kültürel diplomasi de sağlanıyor. Kültürel bağlamda sanatçıların ve ilişkin çevrenin uluslararası iş birliği, ülkeler arasındaki ve dünyadaki sınırlar boyunca barış ve güvenliğe katkıda bulunur.
IAR hakkında araştırma yaparken sadece sanatçıları ülkemizde ağırlayan ve burada üretim yapmalarını sağlayan oluşum olmasının dışında farklı olanaklar da sunan bir yapısı olduğunu öğrendim. Projeye dahil ülkeler arasında ne tür iş birlikleri ve sanatçı programları var bahseder misiniz?
Yılda bir kez gerçekleşen ana projemiz sanatçı-rezidansına ek olarak, ortaklarımızla iş birliği içinde diğer sanat projeleri üzerinde de çalışıyoruz: sergiler, sanat fuarları vb. Ankara’daki Ukrayna Büyükelçiliği ile dostluğumuzla gurur duyuyoruz. Ukrayna’nın Türkiye Büyükelçisi Andriy Sybiha’nın yardımıyla 2019 ve 2020 yıllarında uluslararası sanat fuarı ArtAnkara’da IAR Sanatçı-Rezidansına katılan Ukraynalı sanatçıların eserlerini sunduk. 2021’de İstanbul’daki Polonya Başkonsolosluğu ve Polonya’da ki şehir Gdansk’taki Savchenko Galerisi ile iş birliğinin başlamasıyla birlikte, Polonyalı sanatçı Kamila Bednarska ve Ukraynalı sanatçı Serhiy Savchenko (Kamila Bednarska, Serhiy Savchenko) tarafından “Dokunulmaz – Sessizliklerin Okunuşu” adlı ortak bir projeyi İstanbul’da sunduk.
Yaklaşan IAR 2021 projemizde, Gdansk Sanat Akademisi (Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku) ile de iş birliğine başlıyoruz.
Yerli sanatçılar hakkında ne düşünüyorsunuz? Istanbul Artist Residency projesinin yerli genç sanatçılar için projeleri var mı/olacak mı?
Türk sanat sektörün izlemekten gerçekten zevk alıyorum. Türk sanat ekolü Batı-Avrupa ekolünden farklıdır ve bu nedenle benim için araştırıp öğrenmek daha çok ilginç hale geliyor. Çok ilham verici. IAR projesinin ana fikirlerinden biri de budur – kültürlerarası fikir alışverişi, ne kadar zıt olursa o kadar ilginç. Türkiye’de, öğrenmek ve ilham almak istediğimiz çok sayıda köklü sanatçı var.
Ayrıca çok sayıda genç ve gelecek vaat eden de sanatçılar var. Örneğin, Antalyalı genç bir Türk sanatçı Hasan Baran Kurtoğlu 2020 projemizde yer aldı. Dolayısıyla, Türk sanatçılar bu yıl da katılımcılar arasında olacak. Seçim süreci hâlâ devam ederken, tam olarak kim olduğunu söyleyemem.
