Yaz aylarının gelmesiyle tatil sezonu açıldı. Hepimizin isteği ayakları uzatıp, sıcağın, suyun, yavaş akan zamanın tadını çıkarmak. Birçoklarımızın da hayali o hiç bitiremedikleri kitapları, filmleri ve dizileri bitirmek, yenilerine başlamak.
Tatilde ayakları uzatmanın yanında kişisel gelişimin devam etmesini isteyen, yeni bilgiler kazanmayı düşünenler için sanat kitapları arasında önemli bulduğum altı yazarı ve kitabını sizlerle paylaşmak istiyorum.
Plastik sanatlar, tiyatro ve performans sanatı minvalinde sanat üzerinden bakış açımızı sorgulamaya dair oluşturduğum bu liste, hem yaz aylarını entelektüel değerlendirmenizi sağlarken hem de sanata dair önemli bilgileri toplamanızı sağlayacak.
İşte o liste;
1- Özdemir Nutku – Dünya Tiyatrosu Tarihi -1 (Mitos Yayınları)
2- John Berger – Görme Biçimleri (Metis)
3- Aliye Göknur Gürcan – Performans Sanatı (Tekhne)
4- Linda Nochlin – Neden hiç büyük kadın sanatçı yok? (Everest Yayınları)
5- Avelina Lésper – Çağdaş Sanatın Sahtekârlığı (Tellekt)
6- John Carey – Sanat Neye Yarar? (Vakıfbank Kültür Yayınları)
Özdemir Nutku – Dünya Tiyatrosu Tarihi -1
Eğitimci, yazar, çevirmen ve eleştirmen olarak Türk tiyatrosuna önemli katkıları bulunan Prof. Dr. Özdemir Nutku‘nun “Dünya Tiyatrosu Tarihi -1” kitabı, dünya tiyatro sahnelerini başlıklar altında detaylı bir şekilde sunarak büyük bir kaynak ve arşiv niteliği taşıyor.
Eski avcılık avlanma hikâyelerinden başlayarak; Tiyatronun çıkış kaynağından itibaren, uzunca bahsedilen başlangıç dönemi ve sonrasında Roma Tiyatrosu, Hıristiyanlıkta tiyatro, İslam dünyasında tiyatro, Doğu Tiyatrosu, Çin’de tiyatro, Japon Tiyatrosu, Avrupa’da Rönesans ile tiyatronun yükselişi, Latin Amerika’da tiyatro, Asya’da tiyatro, Türk Tiyatrosu, Fransız Tiyatrosu, Aydınlanma Çağı, Kuzey Amerika’da ilk tiyatro hareketleri, Romantik tiyatro, 19. Yüzyılda Türk Tiyatrosu, modern tiyatronun gelişmesi, Arap Tiyatrosu, Güney Afrika’da tiyatro, Avusturalya’da tiyatro, Kanada’da tiyatro… ve dahası Özdemir Nutku’nun detaylı kaleminden literatüre kazandırılmış.
Nutku, kitapta Aristoteles, Sofokles, Euripides, mimesis, koro, maske, gölge oyunları, kukla, oyun yerleri, meddahlık, melodram, dekor, kostüm, Tanzimat tiyatrosu ve dinsel oyunlar gibi bilinen konuların yanı sıra, Pakistan, Lübnan, Irak, Küba ve Şili gibi ülkelerdeki tiyatro yapılarını da ortaya koyuyor.
12 bölümden oluşan, 452 sayfa ve kalabalık bir içeriğe sahip olan bu kitap, tiyatro meraklıları, öğrencileri, profesyonelleri, Türk ve dünya tiyatro sahnelerine ilgi duyan herkesin elinin altında olması gereken tiyatroya dair değerli bir kaynaktır.
John Berger – Görme Biçimleri
Görme Biçimleri, 1972 yılında BBC’de yayınlanan “Görme Biçimleri/”Ways of Seeing” adlı televizyon dizinin uzantısı olarak John Berger ve arkadaşları tarafından hazırlanmış. Kitap, görsel sanatların nasıl algılandığı, algıların kültürel ve toplumsal bağlamda nasıl ilişkilendiğini ortaya koyuyor. Bu nedenle de sanat eleştirisi ve görsel kültür alanında ciddi bir kaynak özelliği taşıyor.
John Berger, kitapta; Görsel algı ve kültürel bağlam, Kadın temsili, Yağlı bpya resim ve mülkiyet, Reklam ve modern medya konuları üzerine eğiliyor.
Asıl olan belki de gördüklerimiz değil, görme biçimimizdir, gördüğümüzü nasıl anlamlandırdığımızdır.
Aliye Göknur Gürcan – Performans Sanatı
Göknur Gürcan‘ın Tekhne etiketiyle raflara çıkardığı Performans Sanatı, pek çokların yeni ilgisini çeken, hatta, hala anlamlandıramadığı performans sanatını ele alıyor.
Performans sanatının yüz yıllık tarihine genel bir bakış ile başlayan kitap; Öncüler, Göç, Deysel-Doğaçlama-Heterojen, Oyun ve Hayat, Plastik Beden, Fluxus, Performansın Ne’liği, Şiddet-Aidiyet, Kan-Acı-Son, Bireysel ve Ortak Bilinçdışı-İz, Feminizm, Ses-Şiir-Monolog, Mekân-Beden, Kimlik-Başkalaşım, Yaratılan-Olan bölümlerinden oluşuyor.
İçeriğinde performans sanatından örneklerin de sunulması görsel algıyla okuduğunuz arasında bu sanat dalına karşı bir fikir edinmeyi kolaylaştırıyor.
Hemen hemen her sanat dalıyla uyumlanabilen, multidisipliner, esnek ve bir o kadar da canlı yapıda olması nedeniyle performans sanatıyla sıkça karşılaşırız. Bu kitap gördüğümüze/izlediğimize “performans” diyebilmek için bazı sorulara cevap olabilecek nitelikte.
Linda Nochlin – Neden hiç büyük kadın sanatçı yok?
Bu kitap Linda Nochlin‘in 1971 yılında yazdığı Neden hiç büyük kadın sanatçı yok? makalesinin kitaplaştırılmış hali olarak karşımızda. Yazar cevabını hâla aradığımız o büyük soruyu hem soruyor hem de cevaplıyor. Sorusuna yanıtını ise sanat tarihi disiplininden yola çıkarak; ressam Elisabeth Vingée-Lebrun, Johann Zoffany, Emily Mary Osborn, Maurice Bompard, Rachel Whiteread, Artemisia Gentileschi, Berthe Morisot, Rosa Bonheur, Jenny Holzer, Maya Lin, Kara Walker üzerinden açıklık getiriyor.
Geçmişten günümüze sanatı ve tarihini sorgulatan bu kitap, okurun zihnini aydınlatarak, kadın sanatçılara yeni bir perspektiften bakmalarını sağlayacak farkındalık katıyor.
Linda Nochlin’in sorusunu ben de okura sormak istiyorum:
Neden hiç büyük kadın sanatçı yok?
Avelina Lésper – Çağdaş Sanatın Sahtekârlığı
“İhtiyacımı olan sanattır, boş inançlar değil.”
Yazar, tarihçi ve sanat eleştirmeni Avelina Lésper‘in ilk kez 2015 yılında yayınladığı ve ülkesi Meksika’da çok ses getiren “Çağdaş Sanatın Sahtekârlığı” kitabı, ülkemizde de büyük ilgi gördü. Lésper ülkesinde modern sanat üzerine yaptığı söyleşilerdeki çarpıcı ve sert eleştirilerini bu kitapta derinleştirerek ciddi bir çağdaş sanat eleştirisi ortaya koydu.
Avelina Lésper, kitabında fotokopi sanatçılardan, aşırma -eser diyemediğimiz- işlerden, hazdan yoksun çalışmalardan, küratör sömürüsünden, anlamsızlıktan ve her şeyin sergilenebilir olmasından dem vuruyor. Bu durumları gördüğü gibi (net) ve sert bir üsluptan gerçekleştiriyor. Kitabın dikkat çekmesindeki en büyük etken ise yazarın sanata olan tutumu ve gerçekçi yaklaşımıdır.
John Carey – Sanat Neye Yarar?
Kültür eleştirmeni John Carey‘den gerçekçi ve derin manada bir soru: Sanat Neye Yarar?
Soruya yanıtını iki başlık altına veriyor: Sanat ve Edebiyat.
Birinci bölümde Sanat Eseri Nedir? sorusu ile en temelden bu yana gelerek; “Yüksek Sanat Üstün müdür?” , “Sanat Bizi Daha İyi İnsanlar Yapar mı? , “Sanat Bir Din Olabilir mi?” sorularını kendi perspektifinden yanıtlıyor. İkinci bölümde ise edebiyat, eleştirel zekâ, yaratıcı okuma üzerine okura yeni anlamlar kazandırıyor.
Sanat Neye Yarar? sanat, edebiyat eleştirisi ve antropolojiyi birlikte harmanlayarak okura neyin sanat olduğu ve neyin sanat olamayacağı yönünde bir çerçeve çiziyor.
Peki, Sizce Sanat Neye Yarar? Cevaplarınızı bekliyorum…
