SANATORIUM, Didem Erbaş‘ın Toprak Parçasının Koptuğu An başlıklı kişisel sergisine 7 Mart – 3 Mayıs 2025 tarihleri arasında ev sahipliği yapıyor. Toprak Parçasının Koptuğu An, canlı türlerinin varoluş ve yokoluş süreçlerini, mekânsal kurgular üzerinden çok katmanlı bir bakışla çeşitli malzemeler ve medyumlar aracılığıyla inceliyor.
Serginin merkezinde yer alan yerleştirme, plastik şişe, epoksi, fosfor pigmenti, latex, kurşun, metal ve seramik gibi farklı malzemelerle üretilmiş parçalardan oluşuyor. Bu parçalar, gridli bir yapı ve alüminyum kaideler üzerinde konumlanarak, hem yeryüzüne hem de yer altına dair bir kesit sunuyor. Bir labirent formunda görünen bu sistem, 18. yüzyılda geliştirilen strateji oyunu “Das Kriegspiel”e göndermede bulunarak, mekânsal hareketlilik ve yerinden edilme konularını vurguluyor. Yerleştirmedeki kutular, saklı nesneler ve videoların sunumu bir zooloji ya da arkeoloji müzesini anımsatıyor. Grid yapısı ise yerleştirmedeki video işlerde görülen “hedef” simgesini taklit ediyor. Videolardaki yukarıdan sessizce izleyen insansız hava araçlarını andıran bakış, gözetim ve kontrol mekanizmalarına işaret ediyor.
Sergi mekanına yayılan diğer işlerde, yerin altına ve biyolojik süreçlere dair referanslar bulunuyor. Bu nesneler laboratuvar ortamında üretilen mikroorganizmaları ve yer altındaki boruları anımsatıyorlar. Sanatçının ölmüş böcekler, şarj kabloları, salyangoz kabukları gibi nesnelerin güneş ışığına ve kimyasal boyalara maruz bırakılmasıyla oluşturduğu fotogramlar, Londra’daki “The Warburg Institute” ve Türkiye’deki omurgasız fosiller üzerine yaptığı araştırmaların bir sonucu olarak ortaya çıkıyor. Çizimlerde yer alan fosfor pigmentleri UV ışıklarla belirginleştirilerek, askeri görüntüleme teknolojilerinde kullanılan hedef belirleme sistemlerine referans veriyor.
Duvara yansıtılan video iş, Helen Brecht‘in kendi sesiyle okuduğu bir metinle birlikte, farklı görüntülerden oluşuyor. Siyah-beyaz SEM (Scanning Electron Microscope) görüntüleri, mikro düzeyde farklı nesne ve materyallerin yapısını ortaya koyarken, anonim savaş videoları ve canlıların direnme stratejilerini sorgulayan videolarla bir araya geliyor. Şiddetin, gözetimin ve hayatta kalma mücadelesinin keskinleştiği bu görüntüler, video ile yerleştirme arasında organik bir bağlantı kuruyor.
Didem Erbaş’ın malzeme ve arşiv temelli pratiğine dayanarak oluşturduğu “Toprak Parçasının Koptuğu An”, sanatçının doğa ve teknoloji, biyoloji ve gözetim, hafıza ve yokoluş konuları arasındaki araştırmasını katmanlı bir yerleştirme ile sunuyor.
