Hafta sonu izlediğim ve beni duyduklarımla rahatsız eden fakat işin bütünüyle duygulandıran bir belgeselden bahsedeceğim. Olabildiğince spoilersız!
ONUN FİLMİ. Pera Film’in “İçeri Adım Dışarı Adım” seçkisinde kısa süreli gösterime açılan ONUN FİLMİ belgeseli Su Baloğlu ve Merve Bozcu tarafından 2017 yılında çekilen bir belgesel. Bu belgesel, iki genç sinemacının; sinemada kadın olmak, kadının varlığına, kadın olduğu için yaşananlara dair sorularına cevap aradıkları bir belgesel.
Su Baloğlu ve Merve Bozcu, “Bir film nasıl yapılır? Nereden başlanır? Yönetmen her şeyi bilmek zorunda mıdır? Tekniği erkekler daha mı iyi bilir? Set çalışanları neden beni değil de görüntü yönetmenini dinliyor? İki kadın yönetmenle çalışmak mı? Yönetmen yardımcım iyi bir yönetmen olmadığım fikrini mi yayıyor? Dünyanın en zor işi karı-koca sette olmak mı?” sorularını, 14 kadın sinemacıya soruyorlar. Her konuk sinemacının özel alanına kendi setlerini kuran genç sinemacılar yer yer durum kritiği de yapıyorlar.
Soruları çok net ve hepsinin temelinde Türk sinemasında kadın olmak ve kadın sorunları var.
Başlarından ilginç anıların geçtiği kadın sinemacılarımız belgeseldeki işleniş sırasıyla şöyle yer alıyor: Bingöl Elmas (Pippa’ya Mektubum, 2009), İlksen Başarır, Çiğdem Vitrinel (Geriye Kalan, 2011), Esra Saydam ve Nisan Dağ (Deniz Seviyesi, 2014), Leyla Özalp, Nisan Akman (Dünden Sonra Yarindan Önce, 1987) Işıl Özgentürk (Seni Seviyorum Rosa, 1992), Canan Evcimen, Zeynep Dadak (Mavi Dalga, 2013), Türkan Şoray (Yılanı Öldürseler, 1981), Biket İlhan (Sokaktaki Adam, 1984) ve Yeşim Ustaoğlu.
Belgeselin beni etkileyen tarafı sinemacıların ağızlarından çıkan trajik durumlardı. Örneğin bir tanesi Işıl Özgentürk‘ün yönettiği Seni Seviyorum Rosa filminin setinde geçiyor. Filmin yapımcısı Ali Özgentürk ve Işıl hanımın eşi. Ancak Ali beyin yönetmen hakkındaki fikri veya film üzerinde söz söyleme hakkı setteki erkeklerin, Işıl hanıma saygısızlık yapmalarına engel olmamış, hatta saygısızlık boyutu tavan yapmış. Cinsiyetçi ve dışlayıcı bir tavır sergilenmiş. İzlediğinizde olayın onur kırıcı tarafını anlayacaksınız. Durum o kadar vahim ki en çok etkilendiğim anlatılardan biri oldu.
Bir diğeri ise 48. Altın Portakal Film Festivali’nde Geriye Kalan filmi ile “En İyi Yönetmen” ödülünü kazanan başarılı yönetmen Çiğdem Vitrinel‘in yaşadıkları oluyor: Film çekeceğinden bahsettiği dönemlerde kendisine inanılmadığını hatta kaale alınmadığını, çocuğu olan bir yönetmen olmasının da olumsuz yargı oluşturduğundan bahsediyor.
Kadın sorunlarını ele alan filmleriyle bilinen Bingöl Elmas‘ın başına gelenler ise Barış Gelini olarak anılan İtalyan sanatçı Pippa Bacca‘nın dünya turu sırasında ülkemizde öldürülmesinden etkilenmesiyle çekmeye karar verdiği Pippa’ya Mektubum belgeselinde yaşanıyor. Belgesel çekimi için aracına bindiği şoför tarafından taciz ediliyor Bingöl Elmas. Şoförün jest ve mimikleri izlerken fazla geriyor.
Kadınlar olarak hemen hemen her alanda değersiz ve başarısız görülmemiz sadece sanrıdan ibarettir. Çünkü belgeselde de gördük ki: İşleriyle kabul görmeseler de, inandırıcı olamasalar da başarılarıyla adlarını yaşatan ve geleceğe örnek olacak sinemacılar arasında kadınlar da var.
Belgeselin sonuna geldiğinizde son röportaj konuğu Yeşim Ustaoğlu. Ustaoğlu, Su Baloğlu ve Merve Bozcu’ya kadın sinemacı kimliğiyle; kendisinde gördüğü değişimlerden, genç sinemacılarla arasında kurduğu ilişkiden bahsediyor.
Kadın sinemacıların yaşadıkları pek çoğumuz için olayı dışarıdan duyan ve görenleri olarak sadece rahatsızlığımızı belirttiğimiz bir durum. Oysa belki yukarıdan bakmak, cinsiyetçi söylemler, tacizler, kadınların başarılı da olsalar başarısızmış gibi yansıtılmaları yeni kadın sinemacıları meslekten uzaklaştırıyor, kimisini ise daha da kamçılayıp ulusal ve uluslararası başarılı isimler haline getiriyor.
Bize iyi bir hatırlatıcı ve gelecek için arşiv niteliği taşıyan ONUN FİLMİ belgeselinin geçmişinden biraz bahsetmem gerekir: 2017‘de Adana Altın Koza Film Festivali açılışında gösterilmesiyle festivaller serüveni başlıyor: 2018 İstanbul Film Festivali Belgesel kategorisinde yarıştı ve aynı yıl Houston Türk Film Festivali‘nin açılış filmi oldu. 2019 yılına gelindiğinde ise Fransa’nın CNC Images de la Culture kataloğunda yer aldı, 7. FilmAmed Belgesel Film Festivali‘nde gösterildi. 2019’da son olarak, Cinemaximum‘da gösterime girmiş. Bu son bilgi de bana radarlarımı daha iyi açmam gerektiğini hatırlattı.
Bu belgeseli zamanı geldiğinde muhakkak izlemelisiniz. Ancak Pera Film gösterimi bitti. İzleyemeyeceksek neden paylaşıyorsun diyebilirsiniz. Haklısınız. Fakat filmle ilgili gelişmeler var. Shhh!
ONUN FİLMİ, Cinesquare adlı dijital yabancı bir platformda yayında. Fakat Türkiye’den izlenemiyor. Ancak ülkemizde de yayına girmesi için ekip çalışıyor. Ülkemizde yayına girdiğinde söyleşi için yönetmenler Su Baloğlu ve Merve Bozcu ile sözleştik.
Film hakkında gelişmelerden haberdar olmak için @onunfilmi instagram sayfasını takip edebilirsiniz.
