Alan yaratmak, metropoller için kuşkusuz planlaması en zor işlerden biridir. Hele ki planlanması gereken alan birincil ihtiyaçlar çerçevesinde kurgulanmayacaksa bu girişim daha başlamadan sayısız engelle karşı karşıya demektir. Özellikle yerel yönetimlerde bu tür girişimler henüz başlangıçta ödenek ve bitmek bilmez bürokratik seyir gibi sonu görünmeyen derin bir kuyuya dönüşür. Özel iştirakler ellerinde bulundurdukları maddi genişlik ve zamanla edinilen bürokratik çevre sayesinde bu konularda daha hızlı sonuç alsalar da bu süreç belediyeler gibi yerel yönetimler için aynı seviyede seyretmez. Yaratılacak alan üzerinde bir kültür-sanat kompleksi inşası fikriyle yola çıkıldıysa; söz konusu girişimin sahibine şans dilemek en doğrusu.
İstanbul özelinde yaratılan sanat alanları genellikle Avrupa yakasında yoğunluk kazansa da 2020 yılı itibariyle bahsi geçen girişimler açısından son derece başarılı bir sonuç karşı yakada varlığını gösterdi. Kadıköy’ün Acıbadem semtinde son yılların en iyi sonuç veren kültür kompleksi projelerinden biri oldukça nitelikli bir uygulamayla kente kazandırıldı. “Alan Kadıköy”, Kadıköy Belediyesi’nin girişimi ve Bingöl Barka Mimarlık & Danışmanlık ofisince 2016 yılında projelendirildi. İki yılın ardından inşa sürecine geçildi ve yine iki yıl gibi kısa bir zaman aralığında, 2020 yılı itibariyle proje tamamlandı. Geride bıraktığımız yılın aralık ayında açılışı gerçekleştirilen Alan Kadıköy’ün merkezinde son teknolojiyle geliştirilmiş bir tiyatro salonu yer alıyor. Oldukça ilerici bir teknik altyapıya sahip tiyatro birimi, kompleksin asıl odağı konumunda. Bu odak etrafında şekillenen çeşitli atölye mekanları, prova odaları ve kulisler yer alıyor. Alan Kadıköy, sahne sanatları açısından şimdiden vazgeçilmez bir lokasyon olmayı başarırken; 650 metrekarelik kapalı galeri bölümüyle de çağdaş sanatın bu yakadaki önemli sergi duraklarından biri olma vizyonuna sahip. Açılışını sergiyle kutlayan Alan Kadıköy, bir koleksiyon sergisiyle ilk ziyaretçilerine kapılarını araladı. Koleksiyonerliği Öner Kocabeyoğlu’na ait olan “XX. Yüzyılın 20 Modern Türk Sanatçısı 2021” sergisini, oluşum sürecinde Alan Kadıköy’ün danışmanlığını da üstlenen Metin Deniz kürate ediyor.
“XX. Yüzyılın 20 Modern Türk Sanatçısı 2021 – PAPKO Öner Kocabeyoğlu Koleksiyonu” sergisi, 2011 yılında Santral İstanbul’da Ferit Edgü küratörlüğünde gerçekleşen “XX. Yüzyılın 20 Modern Türk Sanatçısı” sergisinin devamı niteliğini taşıyor. 10 yıl önce gerçekleşen sergide yer alan 433 eser arasından seçilen 182 parça Metin Deniz öncülüğünde seçkiye dahil edilmiş, 1940 ila 2000 yılları arasında üretilen çalışmalar ile Paris Ekolü’nün önde gelen isimlerinin yapıtları galeride birlikte sunulmuş. 2011’de gerçekleşen sergide eserleri yer alan Ergin İnan ve Alaettin Aksoy bu sergiye dahil edilmeyen isimler. Nitekim heykeltıraş Seyhun Topuz’un çalışmaları 2021 sergisinde yoğun olarak yer edinmiş. Kimi isimler için bir anlamda retrospektif sunan sergide yer alan ressam ve heykeltıraşları sıralayacak olursak: “Abidin Dino, Adnan Çoker, Albert Bitran, Avni Arbaş, Burhan Doğançay, Fahrelnissa Zeid, Ferruh Başağa, Fikret Mualla, Hakkı Anlı, Komet, Mehmet Güleryüz, Mübin Orhon, Nejat Melih Devrim, Ömer Uluç, Selim Turan, Yüksel Arslan, İlhan Koman, Koray Ariş, Seyhun Topuz.” Portre fotoğraflardaki sanatçılar Ara Güler kadrajına bakıyor. Ayrıca sergiyi nitelikli kılan bir diğer unsur olan sanatçı biyografileri de Ferit Edgü kaleminden. Anlam bütünlüğü içerisinde konumlandırılan eserlerin yerleştirildiği galeri bölümleri paylaştırılmış; her bir bölüm iki ayrı sanatçının işlerinin sergilendiği birimler olarak kurgulanmış. Bu birimlerin giriş kısmında ilk izlenen unsur sanatçı biyografileri oluyor. Sergi ziyaretçileri için bu paha biçilemez bir ayrıntı kuşkusuz. Sözü edilen biyografiler oldukça kısa tutulmuş olsalar da sanatçıların sanat dünyasına atıldıkları süreçten kendi sanat serüvenlerini etkileyen asıl tetikleyici unsurlara, Paris Okulu ediniminden zamanla bu edinimin her sanatçı için ayrı bir yoruma dönüşmesine değin eser üreticilerinin bir bakışta tanınmasını sağlayan metinler olarak sergiyi destekler niteliktedir. Sanatçılar İlhan Koman, Koray Ariş ve Seyhun Topuz’un heykel çalışmaları da mekânsal genişliği olan galeri bölümlerine yerleştirilerek ziyaretçilerin rahatça inceleyebileceği biçimde özenle sergiye kazandırılmış. Ziyaretçiler için ayrıca bir film gösterimi bölümü oluşturulmuş olup; sanatçılar Fahrelnissa Zeid ve Komet’e ait 12 dakikaya yakın iki ayrı film ile 10 yıl önce gerçekleşen Santral İstanbul’daki serginin ve Alan Kadıköy’deki bu devam niteliğindeki serginin hazırlık aşamalarının perdeye aktarıldığı yine iki ayrı film bu bölümde sanatseverlere seyirlik bir pencere açıyor.
Koleksiyon sahibi Öner Kocabeyoğlu’nun özellikle ilgilendiği Paris Ekolü, sanat birikiminin önemli bir kısmını oluşturuyor. Bu ekol etrafında şekillenen koleksiyonda ayrıca XX. Yüzyıl Modern Sanatı ve 1960 sonrası Çağdaş Sanat çerçevesinde gelişen bir sanat birikiminin varlığından söz edebiliriz. Kocabeyoğlu Türk ve yabancı sanatçılara ait modern ve çağdaş eserlerin yanı sıra günümüz genç sanatçılarının eserlerini de koleksiyonuna eklemeye devam ediyor. Miguel Rodriguez, Alican Leblebici, Burçak Bingöl, İdil İlkin, Sinem Dişli, Şakir Gökçebağ, Osman Dinç son dönemde kişisel koleksiyona dahil edilen yeni isimler arasında yer alıyor. Perspektifi zamanla genişleyen koleksiyoner, elinde bulundurduğu sanat birikimini ilgililerle paylaşmaktan geri durmuyor. Çeşitli sergiler, müzeler ve yayın çalışmalarıyla elindeki sanat varlığını paylaşmayı sürdürüyor. Alan Kadıköy’ün açılış sergisi için oluşturulan seçki de bu paylaşımın bir tezahürü. Seçkide yer alan eserlerin niteliği göz önüne alındığında, Metin Deniz’in büyük bir titizlikle galeri duvarlarına aktardığı ve bahsedilen dönem için oldukça önemli olan 182 çalışma, koleksiyonerin Paris Ekolü etrafında şekillenen ilgisini ve biriktirme serüvenini büyük ölçüde destekliyor. Nitekim ekolün aşıladığı entelektüel bakış, sergide eseri yer alan sanatçıların çalışmalarında da gözlemleniyor. Galeride bulunan eserlerin üreticisi sanatçılar Paris’te yaşadıkları dönemde edindikleri sanat birikimini tuvallerine büyük bir ustalıkla aktararak, içinde bulundukları entelektüel çevreyi özümseyip böylece Türk çağdaş sanatını geliştiriyorlar. Kendi isimlerini uluslararası camiaya duyurarak Paris Ekolünün üreticileri halini alıyorlar. Özellikle bu dönemde resim sanatında giderek daha da yer edinen renk paleti vurgusu, kompozisyonun teknikle birlikte vurgulanması ve fırça darbelerinde lekeci yaklaşımın figürü ihmal edilebilir kılması gibi ekolün belirleyici uygulamaları bahsi geçen sanatçıların temelde başvurduğu yöntemler olarak karşımıza çıkıyor. Ferit Edgü’nün aktarımıyla; 1950 ve sonrası dönem hem edebiyatımız hem de sanat dünyamız için önemli bir eşik olmuş, II. Dünya Savaşı gölgesinde oluşan Paris Okulu ile soyut sanat camiada yaygınlık kazanmıştır. Soyut sanatın zamanla figürü farklı uygulamalara büründürmesiyle özellikle resim sanatı yeni tanımlamaların odağında yer almıştır. Türk ressamları ise bambaşka bir yol izleyip; figürü soyut çizgilerle kaynaştırmış, bu noktada kesişen kompozisyonu biçimsel bir bütünlük ve özgünlük çerçevesine sığdırmışlardır.
Anadolu yakasının sanat çevresinde en dikkat çekici oluşumlardan biri olmayı hedefleyen Alan Kadıköy’ün sergileme bölümü kapalı alanda en geniş galerilerden biri olmayı başardı. Açılış sergisi olarak uzun bir mazisi olan ve oldukça nitelikli bir seçkinin bir araya getirilmiş olması bu yakada yaşayan sanatseverler için yeni bir alternatif vadediyor. 17 Aralık 2021’de açılışı itibariyle 15 Şubat 2022’ye kadar ziyaret takvimi planlanan “XX. Yüzyılın 20 Modern Türk Sanatçısı 2021” sergisi, gösterilen ilgi üzerine 24 Nisan 2022 tarihine uzatıldı. Kaçırılmamak için adeta sanatseverlere seslenen sergi, Alan Kadıköy’de görülebilir.
Alan Kadıköy
Muhittin Üstündağ Cad., Alidede Sok. No:2 Koşuyolu/Kadıköy
