Nil Has
SENKRON Eş Zamanlı Video Sergileri 15 Nisan’da başladı. 40’dan fazla galerinin ortak gerçekleştirdiği SENKRON, video sanatını merkeze alıyor ve meraklısına çok çeşitli işler izleme imkanı sunuyor. Sergilerin ilkini izlemeye Performistanbul’dan başladım. Simge Burhanoğlu ve Azra İşmen seçkisinden oluşan, dolu dolu videolar serisi gördüm ve işler üzerine Simge Burhanoğlu, Azra İşmen ve katılımcı sanatçılarla gerçekleşen sohbetle 1 saatten fazla keyifli vakit geçirdim.
“Seçkiler: performistanbul.data/izle” başlığı ile bu sene katılım gösteren Performistanbul, farklı tekniklerde videoya çekilmiş performanslardan, kurgulu ve kurgusuz olarak kayda alınmış performansları izleyebileceğiniz 3 başlıklı bir video serisi sunuyor: “Kamera İçin Performans” , “Performans Dokümantasyonu” ve “Performans Videosu”
Dila Yumurtacı – Ouroboros (2020), Leman Sevda Darıcıoğlu – Merhaba Ben Leman, Türkiye’den Bir Kadın Sanatçıyım (2017) ve Selin Kocagöncü – Gülümse (2017) ile kamera için çekilmiş performanslarını Kamera İçin Performans başlığı altında izlerken; Performans Dokümantasyonu olarak: AslieMk – Beton (2016), Batu Bozoğlu – Döngü (2017) ve Ekin Bernay – Annem ile Ben (2016) adlı işleri karşımıza çıkıyor. Kamera aracı olmadan gerçekleşmiş ancak ileriye arşiv olması için kayda alınmış olan Ebru Sargın L. – Hoşçakal – Merhaba (2016), İ. Ata Doğruel – Tevâzu (2018), Gülhatun Yıldırım – Yıkımın Büyüsü (2019) ve Özlem Ünlü – Tape (2018) Performans Videosu şeklinde izleyiciye sunuluyor.
En uzun performanslardan bir tanesi Batu Bozoğlu’nun 2 saate yayılan Döngü başlıklı performansıydı. Döngü 2017 yılında kamera ile kayda alınmış. Performans esnasında sanatçı toprak yığını ortasında oturuyor ve üzerinde kafes içinde güvercin kuşları yer alıyor. Videonun ilerleyen dakikalarında seyircilerin de performansa dahil olduğunu görüyoruz. Kimisi kuş pisliklerini temizliyor, kimisi sanatçının bedenini siliyor, kimi katılımcı ise sanatçı ile o anları paylaşıyor. Benim için fazla durağan olan bu performansta seyircinin müdahalesi konuyu daha ilgi çekici hale getirdi.
Özlem Ünlü’nün Tape adını verdiği performansında ise sanatçının siyah bantlarla kaplandığını ve sonrasında seyirci müdahalesiyle bedeninden çıkarıldığını izliyoruz. Tüm vücudu bantla kaplanmış olan Özlem Ünlü, performansı için seyirciye; “Vücudum Bantlarla Kaplı, Çıkarmam İçin Yardım Eder misiniz? ” sorusunu yönelterek “iyilik” yapmayı sorguluyor. Videoyu izlerken sanatçının talebine karşılık yapılan iyiliğin gerçek bir iyilik mi olduğu yoksa seyircilerin kendi iyiliklerini mi düşündüklerini düşündüm. İzlerken de hem sanatçının hem de kendimin acı ile temasını hissettim.
Leman Sevda Darıcıoğlu’nun Merhaba ben Leman, Türkiye’den bir kadın sanatçıyım adlı yerleştirme performansı ise sanatçının üzerine işlenen kimlikleri sorgulama biçimini görüyoruz. Cinsiyet ve kimlik meselesini ele alan sanatçıya performansında iki doktor eşlik ediyor ve Darıcıoğlu’nun bedenine ip ve iğne yardımıyla işleme yapıyorlar. Son yılların en çok üzerine düşünülen konularından ikisi olan cinsiyet ve kimlik meselesini bedeniyle ele alan bir sanatçıyı izlemek hala aşamadığımız bazı konulardan dolayı öfke duymama neden oldu. Ancak bu öfkenin yanında sanatçının sözünü bedenine uygulattığı acı ile vurgulaması ona biraz daha saygı duymama neden oldu.
Kimi işlerde kamera açısı bozuk, ışık ve ses fazla doğal olmasıyla dikkat çekiyor. Bu tür çekimlerde performansın kendisinin kayda alındığını izlerken kimi yerde kameraya oynayan sanatçıları izliyoruz. İşlerin tamamı arşiv olabilecek yetkinlikte olsalar da görsel tatmin arayanlar için gerçekçi ve doğal süreçler olduğunu görüyoruz. Bazı işlerde kameranın performans sanatına müdahalesi söz konusu. Uzun sürede üretilmiş performansların kamera için birkaç dakikaya sığdırılması tartışmalara yol açsa da izleyici için her ikisinin de ne verdiği ve neyin kalıcı olduğu daha önemli. Gülhatun Yıldırım da Yıkımın Büyüsü adlı performansı için bu kaygıyı taşıyan sanatçılardan biri olmuş. Gerçekten da uğraş gösterdiğiniz işinizin video için kısaltılması ve birkaç dakikaya tüm konuyu yerleştirilmeye çalışılması performansa video müdahalesi oluyor. Amacından tam uzaklaşılmasa da performansın tam olarak kendisi olmamış oluyor. Yine de işin özünü izlememiş olan seyirci için video öne çıkıyor.
Performistanbul’un bir araştırma merkezi olması performanslar sonrası kalıntıların arşivlenmesi, sonrası için kullanıma veya sergilenmeye hazır olması anlamına da geliyor. Video işlerin dışında performanslardan ellerinde kalan buluntu veya işlerin parçalarından bir araya getirilen eşyalar da sergileme alanı dışında seyirciye sunuluyor. Sergi süresince;
İ. Ata Doğruel’in Tevâzu performansından kalan çatal-bıçak-kaşık,
Ekin Bernay’ın Annem ile Ben performansından 3.5 m uzunluğundaki saç,
AslieMk’nın Beton performansından; beton içinde gömülü sarı ve beyaz çizmeler,
Ebru Sargın L. ’nin Hoşçakal – Merhaba performansından ilaçlar-taç-t-shirt-toka-ruj-saat vs. ,
Gülhatun Yıldırım’ın Yıkımın Büyüsü performansından ip-iğne-kağıt-çivi,
Leman Sevda Darıcıoğlu’nun Merhaba Ben Leman, Türkiye’den Bir Kadın Sanatçıyım, Dila Yumurtacı’nın Ouroboros, Özlem Ünlü’nün Tape, Batu Bozoğlu’nun Döngü, Selin Kocagöncü’nün Gülümse performanslarından ekran görüntüsü şeklinde buluntuları görebilirsiniz.
Burada amacın sadece video izlemek olmadığını, videoda görünenlerin dışarıda da, zihinde de kalıcı olmasını sağlamak olduğunu anlaşılıyor. Böylece görünenlerin, izlenenlerin hızlı ve kolay tüketimi yerine; düşünmeye, zihinde bilinenle bilinmeyenin süzgecinden geçirilmeye meyil veriyor. Kendi adıma bir video izlerken aldım ve tükettim demek yerine bende yarattığı ve ortaya çıkarttığı duygulara odaklıyım. Her işten olmasa da çoğu işten belleğimde anılar kalması hoşuma gidiyor. Videolar öncesinde göz ucuyla baktığım işleri videoları izledikten sonra incelemek bana videolar üzerine farklı yaklaşmam için ipuçları verdi. Kimi sanatçının zihnini ve performansını tekrar düşündürdü.
Alt katta yer alan video performansları ister uzanarak, isterseniz de oturarak izleyebilersiniz. Hızlı tüketimin bizleri esir aldığı bu dönemde video ve performans sanatçısıyla iletişim kurabilmek, her iki sanat dalıyla izlediklerinizi düşünme ve kendinize zaman yaratma imkanı da buluyorsunuz.
“Seçkiler: performistanbul.data/izle” sergisini 30 Nisan’a kadar Performistanbul’un Galata’da yer alan binasında izleyebilirsiniz.
Künyeler:
- Batu Bozoğlu, Döngü, 2017, Performans, 2 saat, Sanatorium, İstanbul, Ekran Görüntüsü
- Ebru Sargın L. , Hoşçakal-Merhaba, 2016, Performans, 1 saat
Performans kalıntıları; 8 ilaç paketi, 7 yırtılmış piyango bileti, öğrenci kimlik kartı, 2 kibrit
kutusu, çeşitli boyutlarda 3 taş, 4 tel toka, kırılmış taç, yırtılmış t-shirt, ruj, lastik toka, 2
yüzük, kulak çubuğu paketi, saat, kayış parçası, bilezik, yanmış saç tutamı, fiyonk, saç tokası
Space Debris, İstanbul Fotoğraf: Gülbin Eriş - Özlem Ünlü, Tape, 2018, Performans, 20 dakika, Performistanbul Canlı Sanat Araştırma Alanı – PCSAA, İstanbul, Ekran Görüntüsü
- Leman Sevda Darıcıoğlu, Merhaba Ben Leman, Türkiye’den Bir Kadın Sanatçıyım
2017, Video Performans, 1 saat 26 dakika, Jeanbuk Museum of Art, Güney Kore, Performans Görüntüsü
