“İşin aslı Judit ve sonrası” farklı bir aşk romanı okuma isteği arayışında iken kitapçıda karşıma çıkmıştı. Arka kapağında okuduğum “Orta Avrupa’nın burjuva dünyası sessizce çökerken tutku, özlem ve gelip geçicilikle sarmalanmış bir hikâyenin keskin köşelerinde yalnızlıkla sınanan iki kadın ve bir adam: Gerçek aşk daima ölümcül müdür? cümleleri derhal kitabı satın alıp heyecanla okumaya itti beni. Her ne kadar heyecanla okumaya başlasam da Márai cümleleri ile beni öyle bir sakinleştirdi ki tüm anlatılanları yavaş yavaş sindire sindire okuyabildim. Nitekim anlatılanlar heyecan verirken çabucak okunup bitirilecek gibi de değildi.
1900’lü yıllarda çeşitli Avrupa ülkelerinde yaşayan Sándor Márai ile 2022 yazının sonlarında tanıştım. Eserlerini Macarca kaleme alan Márai’nin kitabı, Esen Tezel’in çevirisiyle Yapı Kredi Yayınları tarafından yayınlanmış. Üç bölümden oluşan kitap aynı olaylara farklı üç kişinin kendi açılarından değerlendirmesi ile oluşmaktadır. Bir beyefendi, bir hanım efendi ve bir hizmetçi adeta karşılarında birisi varmış da onunla sohbet ediyormuş gibi aşkın ne kadar ağır ve zor olabileceğini anlatırken bir yandan da Macaristan’da var olan sınıf ayrımlarını ve artık bu farklılıkların yavaş yavaş çökmeye başladığını anlatmaktadır. Tüm her şeyin arka planında da var olan karakter ise yazar Lazar.
Kendi hayat ritimleri içerisinde yaşamlarını sürdüren bu kişilerin ortak noktaları “yalnızlık”. “Kaderin ne demek olduğunu hayatta ilk kez gerçekten anladığımızda, neredeyse dinginleşiyoruz. Hem dingin hem de son derece tuhaf ve ürkütücü bir biçimde yalnız oluyoruz.”
İç dünyalarında yaşadıkları yalnızlıkla sevgi, aşk, mutluluk gibi kavramları Márai alışılagelmişin dışında tasvir etmektedir. “Sevmek, mutluluğu tam anlamıyla tadıp sonra da mahvolmak demektir. Fakat birçok insan sevdiğinden yardım ve merhametin, şefkat, sabır, anlayış ve öpüp okşamaların ötesinde bir şey beklemez.” Sahi, sevgi neydi? Hepimiz için emek miydi? Tüm farklılıkları görmek yoksa onları göz ardı edebilmek miydi?
Ancak tüm anlatılanların yanı sıra söylemek istediğim bir şey daha var. Hikâyeyi okuduğumuz süre boyunca zihinde gezinen “evet, işin aslı artık neymiş?” sorusuna cevap alabilir misiniz, bilemiyorum. Bu soru sanırım sizin ne beklediğinize ve okuma süresince neler hissettiğinize bağlı. Yine de bir “eee, neymiş işin aslı?” diye niyet ederek okumanızı ve cevabı tüm anlatılanların arasında aramanızı tavsiye ederim.
İşin Aslı, Judit ve Sonrası
Yapı Kredi Yayınları – Modern Klasikler
Yazar: Sándor Márai
Çeviren: Esen Tezel
Basım: 5. Baskı (Şubat 2022)
Sayfa Sayısı: 306
