Türkiye’nin önde gelen sanat merkezlerinden olan ve sanatta 15’inci yılını kutlayan CerModern, sanatseverleri çağdaş sanatın önemli temsilcileri ve eşsiz eserleriyle buluşturmaya devam ediyor.
Ahmet Yiğider’in “Karınca Yuvası” isimli sergisi 27 Şubat’ta CerModern’de kapılarını açıyor. Dilek Karaaziz Şener küratörlüğünde gerçekleşecek sergi 23 Mart’a kadar izleyicilere çok yönlü bir duygusal deneyim sunacak. Metal ve bez kullanılarak üretilen dev boyutlu heykelin spiral planı içinde gezinecek olan izleyiciler, karınca kokusunu hissedecek ve buna bir ses efekti eşlik edecek.
“Karınca Yuvası” koku ile gelen “tam-sosyal” bir canlı birlikteliğine odaklanıyor
Sanatçı Ahmet Yiğider, karıncaların sosyal davranış gösteren süper organizma olmaları ve bunun kokuyla ilişkisi üzerine bilim ve sanat sentezli çalışmalar yürütmektedir. Karıncaların avlanma, besin bulma, stoklama, güvenliği sağlama, savaşma, sosyal kurallara uyum ve uymayanları cezalandırma eylemleri; feromon salgılanması ve karşı tarafın bunu algılamasıyla sağlanır. Yiğider, tasarladığı cam tüp içindeki kokusuz deney alanlarında karıncaların farklı stres seviyelerinde etkileşimleri gözlemekte ve tüp içerisine yayılan uçucu molekülleri hem duyusal hem de analitik kimya yöntemleriyle inceleyerek moleküler bileşimini anlamaktadır. Karıncanın vücut dokusunda gerçekleştirdiği moleküler ayrıştırmada 1000’den fazla çeşitte molekülün bilgisine ulaşmıştır. Yiğider‘e göre bu bilgi, doğanın dev bir ansiklopedisini temsil ediyor.
Yiğider, yaşamın ve canlılığın en temel belirtilerinden biri olan “koku” faktörünü ileri teknoloji kullanarak bilimsel yolla analiz ediyor ve kokuyu oluşturan moleküler bileşenlere ulaşıyor.
Yiğider‘in kavramsal çalışmalarında kullandığı Gaz Kromatografisi-Kütle Spektrometrisi (GC-MS), incelenen uçucu bileşiklerin moleküler yapısını anlamak için ileri teknoloji cihazların kullanıldığı bir analitik kimya yöntemidir. Kimya, biyoloji, genetik gibi doğa bilimlerinin yanı sıra kriminoloji gibi özel alanlarda da kullanılmaktadır. Ahmet Yiğider yeni sergi projesi hakkında şunları söylüyor:
“Analitik kimya metotlarıyla tespit ettiğim uçucu moleküllerin bir kısmı karınca salgılarının olfaktif karakteri hakkında ipucu veriyor. Sonraki süreçte bu karmaşık molekül dökümünü ve duyusal analiz bulgularımı birleştirerek insanoğlunun deneyimine açık bir “karınca kokusu” bileşimi oluşturabildim. Çıplak gözle görebildiğimiz en küçük bedenlerden biri olsa da doğanın en büyük hayvansal biyokütlesine sahip karınca türü ve insan arasında sessiz bir anlatıya, bir fısıltıya dikkat çekmek istedim.”
Ahmet Yiğider, bienal için ürettiği son eserinde “insan” kokusuna odaklanmıştı
Ahmet Yiğider‘in 2024’te 9. Çanakkale Bienali için ürettiği “İncir, İnsan, Toprak” adlı eseri, mekânı pamuk ipliği sarkıtları ve koku molekülleriyle bölüyordu. Bir tarafta incir kokusu toprak kokusuna; diğer tarafta insan kokusu toprak kokusuna dönüşüyordu. İzleyici bu kokular arasındaki geçişleri deneyimleyebildi. Sanatçı bu proje için “insan” kokusunu yaratırken, özellikle dördüncü ve beşinci ay evrelerinde bebekler üzerinde (ebeveynlerinin gözetiminde) deneyler yürüttü. İnsan kokusunu belirleyen önemli etkenlerden birisi besinler olduğundan Yiğider, bu deneylerde hala anne sütüyle beslenmenin baskın olduğu evreleri tercih ediyor. Bebeğin gece uykusunda boyun bölgesine yerleştirilen kokusuz özel kumaş parçalarını, “GC-MS” tekniği ile inceleyerek bebek kokusunu oluşturan aldehitler ve diğer uçucu molekülleri sanat eserinin deneyimlenebilen parçası haline getirdi.
“Heykelde Duyusallık ve Karınca Yuvası: Ahmet Yiğider” isimli kitap, CerModern sergisine paralel olarak yayınlanacak. Masa Yayınevi’nin yayın hayatına kazandırdığı kitap dört farklı yazarın ele aldığı bölümlerde “koku ve kokunun sanattaki yeri, Karınca Yuvası eseri ve Ahmet Yiğider’in heykelindeki duyusallık” konularını ele alıyor. Kitabın yazarları Alistair Hicks, Emre Zeytinoğlu, Vedat Ozan ve aynı zamanda editörlüğü üstlenen Dilek Karaaziz Şener’den oluşuyor.
